Alþýðufylkingin

Kosningastefnuskrá Alþýðufylkingarinnar 2016 er ætlað að setja fram baráttumarkmið fyrir komandi kjörtímabil á nokkrum meginsviðum samfélagsins. Hún er ekki innantómur loforðalisti heldur forgangsröðun markmiða sem við munum beita okkur fyrir hvort sem verður innan eða utan Alþingis eða bæði. Á grundvelli stefnuskrár flokksins verður leitast við að setja fram áætlun um ferli breytinga, þeim forgangsraðað og þær settar í innbyrðis samhengi og hvernig árangur á einu sviði kallar fram möguleika á öðrum sviðum. Við leggjum áherslu á að hagsmunir alþýðunnar ná ekki fram að ganga fyrir það eitt að velviljaðir þingmenn kippi málunum í lag með lagabreytingum og þingsályktunum. Heldur er það lykilatriði að það takist að fylgja baráttumálunum eftir með virkri fjöldahreyfingu. Alþýðan hefur aldrei fengið neitt á silfurfati frá auðstéttinni og svo mun heldur ekki verða í framtíðinni. Ekki er heldur hægt að líta á pólitíska stefnu sem samansafn af ákvörðunum, sem eru óskyldar hver annarri, heldur sem samhengi ákvarðana og markmiða sem eru innbyrðis háð og er forgangsraðað eftir möguleikum á hverjum tíma. Einnig leggjum við áherslu á að stéttarhagsmunir alþýðunnar verði lagðir til grundvallar öllum ákvörðunum og baráttumálum. Framtíðarhagsmunir þar sem tekist er á um samfélagsgerðina og eftir hvaða leiðum gæðum samfélagsins er skipt. Það er eina leiðin til að skapa aukinn jöfnuð og velmegun allra. Við munum því ekki taka undir þann áróður að bæta megi lífskjörin í landinu með auknum hagvexti þar sem veltan í hagkerfinu er aukin og látið í veðri vaka að allir fái sinn hlut í auknum umsvifum, sem einnig skili auknum skatttekjum til að draga úr ójöfnuði. Veruleikinn er sá að í kapítalismanum fylgir auknum hagvexti jafnan aukinn ójöfnuður og skuldsetning, enda taka auðmenn sér ríflegan hagnað út úr aukinni veltu. Aukning skatttekna dugar skammt til að vega upp aukinn ójöfnuð og loks falla skuldirnar á samfélagið þegar tjaldið fellur. Þess vegna þarf að fara eðlisólíka leið til að breyta samfélaginu. Þar verður aukið vægi hins félagslega á kostnað markaðslausna að vera í forgrunni. Lykilatriði er félagsvæðing innviða samfélagsins, þar sem fjármálakerfið og nauðsynleg samfélagsþjónusta við alla er í fyrirrúmi. Í kosningastefnuskrá þessari verður því leitast við að gera grein fyrir helstu baráttumarkmiðum Alþýðufylkingarinnar á næstu árum, innra samhengi þeirra og samhengi þeirra við framtíðarsýn flokksins til betra samfélags.

Aukið vægi hins félagslega á kostnað markaðsvæðingar er lykillinn að breytingum í þágu alþýðunnar. Markaðslögmál kapítalismans ráða ferðinni á öllum sviðum samfélagsins. Því hefur verið haldið stíft fram að það sé hagkvæmt og auki verðmætasköpun, sem allir hagnast á. Svo er þó alls ekki, þvert á móti. Undanfarna áratugi hefur markaðsvæðingin lagt undir sig nær öll svið samfélagsins og teygir sig æ lengra. Þannig hafa auðlindir þjóðarinnar, mörg framleiðslufyrirtæki, velferðin í vaxandi mæli, bankar sem áður voru í ríkiseigu o.fl. verið færð auðmönnum í hendur til að maka krókinn. Tilgangurinn er ekki sá að auka skilvirkni og hagkvæmni, öllum til hagsbóta eins og haldið er fram, heldur sá að auka svigrúm auðstéttarinnar til að ávaxta vaxandi gróða enn frekar á kostnað fjöldans. Það er ástæðan fyrir auknum ójöfnuði, versnandi lífskjörum og aukinni skuldsetningu almennings meðan ævintýralegur auður hefur safnast á færri hendur. Þessa þróun ætlar Alþýðufylkingin ekki bara að stöðva, heldur snúa við og beita sér fyrir umfangsmikilli félagsvæðingu í hagkerfinu eftir ákveðinni forgangsröðun. Innviðir samfélagsins Innviðir samfélagsins verði félagslega reknir í þágu allra án gróðasöfnunar. Hverjir eru innviðir samfélagsins? Það eru þeir þættir samfélagsins sem tilheyra öllum eða þjónusta sem allir hafa þörf fyrir. • Fjármálakerfið • Heilbrigðiskerfið • Menntakerfið • Félagsleg þjónusta • Húsnæðismál • Orkuöflun • Samgöngukerfið • Fjarskipti • Vatnsveitur og fráveitur • Auðlindir þjóðarinnar Félagsvæðing innviða samfélagsins er nauðsynleg en gerist þó ekki í einu vetfangi. Taka þarf markviss skref í þá átt, án þess að þau séu tekin til baka með hinni höndinni jafnharðan. Alþýðan þarf að beita samtakamætti sínum til að knýja fram kerfisbreytingar sem skerða foréttindi auðstéttarinnar. Félagsvæðing fjármálakerfisins Félagsvæðing fjármálakerfisins getur sparað samfélaginu hundruð milljarða á ári. Sparnaður af félagsvæðingu fjármálakerfisins varðar ekki bara gróða bankanna, heldur víkur hún til hliðar spákaupmennsku og margvíslegum fjármálagjörningum sem miða að því að soga verðmæti út úr raunhagkerfinu til einstakra auðmanna án þess að nein verðmætasköpun eigi sér stað. Kapítalisminn krefst hámarksgróða og reynir því að auka veltuna í hagkerfinu ár frá ári. Það er kallað hagvöxtur. Undanfarna áratugi hefur sá vöxtur að mestu leyti orðið í fjármálaviðskiptum og spákaupmennsku sem ekki skapa nein verðmæti. En aukin velta gefur auðmönnum aukin tækifæri til að draga til sín gróða út úr veltunni, og þegar kemur að skuldadögunum hefur skuldunum verið velt yfir á samfélagið, en auðmennirnir komast undan með gróðann Þannig er samfélaginu stöðugt haldið í spennitreyju með kröfu um niðurskurð til velferðarmála til að auðmennirnir geti dregið sér meira um leið og peningarnir sem annars gætu farið til velferðar fara í að borga kreppuskuldir. Félagsvæðing fjármálakerfisins er því skilyrði fyrir því að hægt sé að byggja upp aðra innviði samfélagsins á félagslegum forsendum. Hvernig er hægt að koma á félagsvæðingu fjármálakerfisins? Það getur auðvitað ráðist af því hvað næst samkomulag um og hve víðtæk samstaða næst um málið í samfélaginu. Best væri að bankar og önnur fjármálafyrirtæki fengju skamman frest til að afhenda starfsemi sína ríkinu, sem svo gæti hafist handa um að laga hana að þörfum samfélagsins. Eftir því hve andstaða fjármálaauðvaldsins verður hörð gegn félagsvæðingu, verður að fylgja henni eftir með harðari aðgerðum. Einn möguleiki er að ýta þeim út af markaðnum með félagslegum ríkisbanka sem þeir geta ekki keppt við. Þá getur ríkið bannað arðgreiðslur út úr bönkum, annað hvort með lögum eða með því að eiga meirihluta í þeim og nota eigandavald til þess að lækka í staðinn vexti af skuldum heimila og fyrirtækja í verðmætaskapandi starfsemi. Líklegt er þó að beita þurfi lagasetningum til að banna eða hindra rekstur fjármálastofnana í hagnaðarskyni. Slík lög gætu m.a. bannað að ríkið tryggi innistæður hagnaðardrifinna banka og sett aftur á okurmark: efri mörk leyfilegra vaxta umfram verðbólgu. Þau vandamál sem hafa lengi verið kennd við ranglátt kerfi verðtryggingar munu hverfa þegar vextir hverfa úr jöfnunni. (Það mun ekki gerast öfugt.) Þegar okurvextir eru afnumdir verður verðtryggingin með öðrum orðum ekki vandamál. Afnám hennar sem slíkrar er því ekki forgangsmál Alþýðufylkingarinnar. Brýnast er að létta vaxtaklyfjunum af húsnæðislánum almennings. Síðan er hægt að gera tilraunir með að lækka vexti af lánum til verðmætaskapandi fyrirtækja með skilyrði um gegnsæja verðmyndun og að sýnt sé að lækkaðir vextir skili sér til neytenda í lækkuðu vöruverði. Þannig er hægt að bæta lífskjör fólksins í landinu. Með því að spákaupmennska og hvers kyns brask verði tekið út úr fjármálakerfinu minnka stórlega möguleikar auðmanna til að taka til sín gróða út úr samfélaginu. Stærri hluti auðmagnsins færist í félagslegt eignarhald og aukið lýðræði verður í fjármálastjórn og atvinnuvegum. Þannig minnka einnig möguleikar auðmanna til að ná kverkataki á samfélaginu og ná fram vilja sínum með kúgunaraðgerðum. Með félagsvæðingu fjármálakerfisins er enn fremur hægt að hindra að hagkerfið þurfi að stækka ár frá ári í hið óendanlega á kostnað auðlinda og umhverfisins. Kapítalisminn hefur í för með sér ófrávíkjanlega kröfu um stöðugan hagvöxt og hámarksgróða. Það er grunnorsök kreppunnar sem er óhjákvæmilegur fylgifiskur kapítalismans. Þó að afleiðingum kreppunnar sé ætíð velt yfir á herðar alþýðunnar, hirða fáir auðmenn gróðann af aukinni framleiðni og veltu í hagkerfinu. Þegar hætt verður að stunda fjármálastarfsemi í hagnaðarskyni á kapítalískum markaði verður loks hægt að vinda ofan af kröfunni um hagvöxt. Það minnkar offramleiðslu, offjárfestingu og rányrkju á auðlindum. Það dregur einnig úr sóun og úrgangi. Þegar ekki er lengur hægt að fjárfesta endalaust í gervifjárfestingum hefur hagnaðarkrafan tilhneigingu til að minnka og miðast við það sem hægt er að fjárfesta í raunverulegum verðmætum. Með minnkandi hagnaðarkröfu verða meiri verðmæti eftir hjá fólkinu sjálfu, sem vinnur við að skapa þau og þannig er lagður grunnur að auknum jöfnuði og gegnsæi í hagkerfinu. Þetta er ennfremur leiðin að því að skapa jafnvægi í hagkerfinu og koma þannig í veg fyrir kreppur sem hafa skert lífsgæði almennings til þessa. Seðlabankinn á ekki að vera sjálfstæður, hann á að vera félagslegur. Hann á að lúta sömu stefnu og aðrir meginásar íslenska ríkisins og hagkerfisins, lúta hagsmunum alþýðunnar með því að stuðla að jöfnuði og velferð allra landsmanna. Félagslegur rekstur getur verið með ýmsu formi. Ríkisrekin þjónusta við samfélagið er eitt þeirra forma. Sveitarfélög geta eftir atvikum átt og rekið félagslega rekna starfsemi. Samvinnurekstur er einnig vel þekkt form, ekki bara kaupfélög og sparisjóðir heldur einnig annar rekstur. Þá má nefna sjálfseignarstofnanir og félagasamtök sem ekki starfa í gróðaskyni, eins og m.a. er vel þekkt í rekstri endurhæfingar- og meðferðarstofnana. Tryggingar – lífeyrir – framfærslutrygging Lífeyrir og nauðsynleg tryggingavernd verði réttur allra, sem ekki þarf að kaupa aðgang að. Tryggingastarfsemi er af mörgum toga og skipulögð á mismunandi vegu. Starfsemi tryggingafélaga er í eðli sínu fyrst og fremst fjármálastarfsemi. Þekkt er hvernig eigendur tyggingafélaga hafa rakað til sín gróða og jafnvel gengið gróflega á bótasjóði til að auka eigin hagnað. Svo hefur ríkið lagt þeim til fé til að koma þeim undan gjaldþroti. Í ljósi þess er eðlilegast að ríkið leysi til sín öll tryggingafélög og hefjist handa að samræma tryggingastarfsemi og laga hana á nokkrum árum að þörf landsmanna fyrir tryggingavernd sem greiða mætti að verulegu leyti gegnum skattkerfið. Taka mætti til greina bótakröfur til svokallaðra eigenda sem byggðust á því að þeir hafi sannanlega lagt meira inn í félagið en þeir hafa tekið út. Lífeyrir Lífeyriskerfið sem innleitt var með uppbyggingu lífeyrissjóðanna er orðið að miklu samfélagsmeini. Það felur í sér miklar þversagnir og getur ekki þjónað hagsmunum almennings. Til að geta skilað tilætluðum lífeyri þarf að ávaxta iðgjöldin mun meira en hægt er til langframa. Þess vegna er nú verið að auka inngreiðslur í sjóðina. Það mun þó ekki skila neinu því það eykur aðeins það fjármagn sem leitar að fjárfestingartækifærum sem ekki eru til. Þetta hefur haldið uppi okurvöxtum í áratugi og þannig valdið almenningi miklu tjóni en ætlaður ávinningur hefur að talsverðu leyti tapast í kreppum. Með miklum yfirþrýstingi á fjárfestingar ýta lífeyrissjóðirnir einnig undir umhverfisspjöll og ósjálfbærni í náttúrunni og hagkerfinu. Alþýðufylkingin stefnir að því að samræma lífeyristryggingu þeirra sem ekki geta unnið fyrir sér hvort sem ástæðan er örorka, elli, atvinnuleysi, veikindi eða annað. Greiðsluskylda í lífeyrissjóði verður afnumin. Séreignarsjóðir verða endurgreiddir en sameignarsjóðir verða yfirteknir af ríkinu sem notar þá til að bæta stöðu þjóðarbúsins og til uppbyggingar innviða samfélagsins. Á móti verður öllum tryggður mannsæmandi lífeyrir þar sem jafnt gengur yfir alla. Þetta mun þýða verulega bætt kjör fyrir langflesta. Lítill minnihluti mun þó lækka í kjörum. Mögulegt er að gera þessa breytingu í áföngum á nokkrum árum. Til lengdar munu sömu lífeyrisgreiðslur til allra stuðla að samstöðu um mannsæmandi lífeyri. Alþýðufylkingin mun beita sér fyrir því að skapa öllum möguleika á að virkja starfsfærni sína í þágu samfélagsins. Það felur m.a. í sér umfangsmikla félagslega atvinnuuppbyggingu þar sem einnig verða atvinnutækifæri fyrir þá sem ekki þola það álag sem miklar kröfur og samkeppni á vinnumarkaði skapa í dag. Hún beitir sér einnig fyrir sveigjanlegum starfslokum þannig að enginn verði sviptur möguleika á að taka þátt í samfélaginu gegnum vinnu ef hann svo kýs þó vissum aldri sé náð. Einnig verði stuðlað að því að auðvelda fólki að minnka vinnu í áföngum eða draga saman seglin eftir þörfum og vilja. Fyrir suma getur það hins vegar verið kostur að hætta störfum fyrr en núverandi aldursmörk segja til um. Fæðingarorlof Alþýðufylkingin vill taka upp samanlagt tveggja ára fæðingarorlof fyrir tvo foreldra eins barns. Kerfið þarf að einfalda til muna og gera það sanngjarnara. Ein og sama upphæðin á að vera fyrir alla, óháð tekjum, en á svipuðu bili og bætur fyrir aðra sem eru ekki á vinnumarkaði.

Húsnæði fyrir alla án vaxtaklyfja Húsnæðiskreppan hefur á undanförnum árum þrengt mjög að kjörum allrar alþýðu. Vandinn felst ekki fyrst og fremst í skorti á húsnæði heldur vaxtaokri og að húsnæðismarkaðurinn hefur lengi verið ofurseldur fjármálakerfinu. Þúsundir fjölskyldna hafa verið sviptar aleigunni og reknar út á götu undanfarin ár. Hluti þeirra hefur flúið land. Annar hluti er að kikna undan ört hækkandi leigu. Loks hefur nokkur hluti lent á útigangi. Fjármálafyrirtækin stjórna markaðnum með því að hindra aðgang almennings að húsnæðislánum þegar verðið er lágt en lána þá útvöldum fjárfestum til stórtækra uppkaupa á fasteignum. Eftir því sem verðið hækkar er svo smám saman opnað fyrir húsnæðislán til almennings. Og valið verður milli okurvaxta og okurleigu sem einnig ræðst að nokku leyti af okurvöxtum. Þessu verður að linna. Húsnæðisþörfin er grunnþörf og á ekki að vera ofurseld gróðafíkn auðstéttarinnar. Með félagsvæðingu fjármálakerfisins opnast tækifæri til að auka hlut félagslegs fjármagns sem nota má til að lána til húsnæðiskaupa og byggja félagslegt leiguhúsnæði. Alþýðufylkingin mun beita sér fyrir því að fyrir árið 2020 eigi allir kost á vaxtalausu láni til hóflegra íbúðarkaupa eða félagslegu leiguhúsnæði þar sem leigan þarf ekki að standa undir vaxtaokri. Íbúðalánasjóð á að leysa undan fráleitum okurskuldbindingum sínum við fjármálakerfið með lagasetningu sem riftir þeim einfaldlega og heimilar Íbúðalánasjóði að gera skuldir sínar upp.

Endurreisn heilbrigðiskerfisins hefur algeran forgang hjá Alþýðufylkingunni, enda er verkið óvinnandi öðruvísi en sem algert forgangsverk. Það fyrsta sem Alþýðufylkingin gerir ef hún fær tækifæri til þess er að láta Landspítalanum a.m.k. milljarð í té til að nota strax, áður en vinna hefst við nauðsynlegar kerfisbreytingar. Heilbrigðiskerfinu hefur verið leyft að drabbast niður, það stendur stórskaðað eftir áratuga tímabil frjálshyggjunnar, óháð því hvaða borgaralegu stjórnmálaflokkar hafa verið í ríkisstjórn. Það er því sár og vaxandi þörf fyrir að heilbrigðiskerfið verði endurreist á öllum sviðum: spítalarnir og heilsugæslan, á landsbyggðinni og höfuðborgarsvæðinu. Það þarf að róttækar breytingar á lyfjaiðnaði og lyfjaverslun. Það þarf að taka sálfræðiþjónustu og tannlækningar inn í opinbera heilbrigðiskerfið. Það þarf að auka útgjöld til þessa fjársvelta málaflokks en ekki síst þarf að nota peningana betur í heilbrigðismál og minna í arð handa fyrirtækjum sem lifa á heilbrigðiskerfinu, enda er tilgangur kerfisins, og á að vera, að stuðla að sem bestri heilsu landsmanna. Niðurskurður í heilbrigðismálum er ekki sparnaður, vegna þess að heilsuleysi er dýrt fyrir þjóðfélagið og skerðir lífskjör og efnahag fólks. Við höfum ekki efni á að spara við okkur í heilbrigðismálum. Markmið okkar í heilbrigðismálum er að allir geti fengið þá heilbrigðisþjónustu sem þeir þurfa eftir því sem tækni og þekking leyfir, án tafa og án endurgjalds og að sem mestu leyti í sínu heimahéraði. Þetta eru mannréttindi, og heilbrigðiskerfi sem nær ekki þessu máli er ekki fyrsta flokks. Félagsvæðing Útgangspunktur Alþýðufylkingarinnar er að samfélagið á sjálft að sjá um að reka þá starfsemi sem það borgar fyrir. Það á sjálft að eiga húsnæðið þar sem þessi starfsemi fer fram. Og það á að fjármagna þetta með sínu eigin fé en ekki með lántökum sem bera vaxtakostnað. Auk ríkis og sveitarfélaga sjáum við fyrir okkur að félög og sjálfseignarstofnanir sem reka sjúkrastofnanir ekki í gróðaskyni geti gert það áfram. En heilbrigðisfyrirtæki sem eru rekin í gróðaskyni og borga út arð til eigenda sinna geta ekki vænst meðlags frá samfélaginu. Peningarnir í endurreisnina eiga að koma úr félagsvæðingu fjármálakerfisins, peningar sem núna fara í að borga fjármálakerfinu vexti og eigendum þess arð. Hið opinbera á í staðinn sjálft að veita kerfinu fjármálaþjónustu til að spara því vaxtakostnað. Fyrsta flokks heilbrigðisþjónusta er fyrir alla. Núna leitar fimmti hver Íslendingur sér ekki læknis vegna kostnaðar, sem markaðshyggjumenn réttlæta með tali um kostnaðarvitund. Það er bull sem við munum ekki hlusta á. Heilbrigðisþjónustan á að vera gjaldfrjáls og opinber og borgast með skattfé. Félagsvæðing heilbrigðiskerfisins beinir fjármunum mest þangað sem þörfin er mest þörf. Alþýðufylkingin vill stofna breiðan starfshóp stjórnmálaflokka, hagsmunasamtaka og fræðimanna sem vilja félagslegt heilbrigðiskerfi, sem muni móta tillögur um endurreisn kerfis sem þjónar öllum landsmönnum án endurgjalds. Ef stefna okkar steytir á andstöðu munum við leita fulltingis almennings í þjóðaratkvæðagreiðslum eða með öðrum aðferðum. Landspítalinn og nýtt háskólasjúkrahús Verulegur hluti af húsakosti Landspítalans liggur undir skemmdum vegna niðurníðslu, sumt hentar ekki starfseminni. Það er því augljóst að stórframkvæmdir við Landspítalann eru löngu tímabærar. Vegna þess að Landspítalinn mun verða við Hringbraut í mörg ár enn, er eðlilegast að halda strikinu við uppbygginu þar og klára án tafa byggingarframkvæmdir þar. Samhliða því þarf að byggja upp smærri sjúkrahús á höfuðborgarsvæðinu og í nágrenni þess og gera áætlun um annað stórsjúkrahús í framtíðinni. Algjört skilyrði fyrir þessum framkvæmdum er að þær séu alfarið fjármagnaðar af hinu opinbera. Hinir spítalarnir á suðvesturhorninu Alþýðufylkingin vill endurreisa sjúkrahúsin í Hafnarfirði og í Reykjanesbæ, og gefa sjúkrahúsunum á Akranesi og Selfossi innspýtingu. Niðurskurður þar eykur álag á Landspítalann og lengir þar með biðlista. Enduruppbygging léttir þar af leiðandi á LSH, styttir biðlista og bætir því heilbrigðisþjónustuna. Spítalarnir á landsbyggðinni Hnignun sjúkrahúsþjónustu utan höfuðborgarsvæðisins er vandamál sem ekki má afneita. Fæðingardeildir, skurðstofur og fleiri tegundir sjúkrahúsþjónustu eiga að vera aðgengilegar sem víðast á landinu. Þess vegna eigum við að endurreisa og styrkja sjúkrahúsin á Akureyri, Ísafirði, Neskaupstað, Stykkishólmi og víðar, þannig að sem mest sjúkrahúsþjónusta verði í boði í heimabyggð. Heilsugæslan um land allt Heilsugæslan á að jafnaði að vera staðurinn sem fólk kemur fyrst á þegar það kennir sér meins. Þar á að leysa það sem hægt er þar, og beina fólki rétta leið með það sem heilsugæslan ræður ekki við. Þannig mundu sjúklingar forgangsraðast betur og peningar nýtast betur, fyrir utan það almenna líkamlega og andlega utanumhald sem fólk fær hjá heimilislækni. Við viljum að sálfræðiþjónusta verði tekin inn í starfsemi heilsugæslunnar Lýðheilsa Besta heilbrigðisvandamálið hlýtur að vera það sem er fyrirbyggt áður en það verður að vandamáli. Við teljum að fræðsla og skilningur almennings á því hvað er hollt og hvað er óhollt sé besta lýðheilsustefnan. Það á jafnt við um mataræði, líkamsbeitingu við vinnu og hreyfingu almennt, misnotkun á löglegum og ólöglegum vímugjöfum, og flest annað sem hefur áhrif á heilsuna. Þetta allt á að kenna strax í grunnskólum. Við viljum taka upp skyldubólusetningar, sem byggist á bestu þekkingu læknavísindana. Alþýðufylkingin mun ekki banna fólki að skaða sína eigin heilsu með líferni sínu, en telur eðlilegt að skattleggja heilsuspillandi hluti og láta skattinn borga meðferð seinna. Við erum fylgjandi skaðaminnkunarstefnu í vímuefnamálum, þannig að fíkn og neysla vímuefna séu skoðuð sem heilbrigðisvandamál en ekki sem glæpur. Alþýðufylkingin mun vegna ekki styðja að áfengisverslun verði gefin frjálsari en hún er nú. Hún mun aftur á móti styðja að bann við sumum tegundum tóbaks verði afnumið, enda erfitt að sjá rökin fyrir því að leyfa tóbak í sumum myndum en banna í öðrum. Alþýðufylkingin mun beita sér fyrir strangari viðurlögum við brotum gegn aðbúnaði og hollustuháttum á vinnustöðum. Geðheilbrigðismál Aukið og auðveldara framboð á þjónustu heimilislækna og sálfræðinga, sem þegar hefur komið fram, er aðeins lítill hluti af nauðsynlegu átaki í geðheilbrigðismálum. Annað er að stuðla að almennara félagslegu öryggi í þjóðfélaginu. Örvænting um afkomuna, hryggð yfir að geta ekki veitt börnunum sínum besta atlæti, samkeppni um vinnu og neyslu, einangrun, firring á vinnumarkaði og fleiri fylgifiskar kapítalismans skapa þrýsting og skaða á geðheilsu fólks og valda fólki m.a. áföllum, þunglyndi og kvíða. Þessi afleiðing hagkerfisins er sjálfstætt vandamál sem verður aðeins leyst með afleiðingum víðtækrar félagsvæðingar, þar sem m.a. húsnæðisöryggi yrði mun meira, börn kæmust í endurgjaldslausar frístundir og vinnustaðir væru lýðræðislegri, auk þess sem bætur yrðu hækkaðar og skerðingar minnkaðar, til fólks sem er ekki á vinnumarkaði. Því er við að bæta, að það skortir húsnæði fyrir fólk með sérstakar búsetuþarfir, sem þarf bara að byggja og kaupa. Það er óþolandi að flöskuhálsar félagslega kerfisins haldi fólki jafnvel svo misserum skiptir inni á geðdeildum vegna þess að það hafi ekki í önnur hús að venda — það er mannréttindabrot, það skerðir framboð á þjónustu fyrir aðra og er auk þess mjög dýrt. Dæmin sanna, að sterk fylgni er milli þess hvernig fólki gengur að lifa með geðsjúkdómum, og hvernig aðrir þættir lífsins eru. Stærsta verkefnið í geðheilbrigðismálum er því að skrúfa niður í þeim margvíslega þrýstingi sem stendur á fólk úr öllum áttum. Lyfjaiðnaðurinn Lyfjaframleiðsla og lyfjasala í gróðaskyni er heill heimur af heilsufarslegum, vísindalegum, siðferðislegum og efnahagslegum vandamálum. Alþýðufylkingin vill að allar rannsóknir lyfjafyrirtækja verði birtar og öll hagsmunatengsl þeirra við heilbrigðisstarfsfólk og vísindasamfélagið, auk tengsla við félög sjúklinga og fagfólks. Við viljum banna lyfjaauglýsingar. Þessum reglum viljum við fylgja eftir með ströngum viðurlögum. Við viljum styrkja einkum lækna en líka aðrar heilbrigðisstéttir til endur- og símenntunar, svo hún verði óháð styrkjum lyfjaiðnaðarins. Við viljum verja stórauknu fé til opinberra rannsókna á gömlum og nýjum lyfjum. Við viljum að vísindamenn á vegum hins opinbera fái ítarlegan aðgang að heilbrigðisupplýsingum til þess að nota í rannsóknaskyni. Alþýðufylkingin telur eðlilegt að samfélagið borgi mun stærri skerf af kostnaði við að kaupa lyf, og í sömu andrá að samfélagið sjái sjálft um að dreifa þeim til að fjármunir nýtist sem best ráðstafað í þágu sjúklinganna. Því viljum við ekki að ríkið selji Lyfju, heldur reki hana sem keðju ríkisrekinna lyfjaverslana sem veiti landsmönnum eins hagstæða þjónustu og hægt er og verði hluti af opinberri heilbrigðisþjónustu. Sjúkratryggingar Alþýðufylkingin ætlar að snúa af þeirri braut markaðsvæðingar sem íslenska heilbrigðiskerfið hefur verið á, og sem stofnun Sjúkratrygginga Íslands er m.a. hluti af skv. tilskipun ESB um samkeppni í heilbrigðismálum. Einkareknar læknastofur hafa þannig verið í samkeppni við einkum Landspítalann um takmarkað fé úr sjóðum SÍ, og þannig hefur samkeppnin dregið úr getu spítalans. Við sjáum ekki hvers vegna einkareknar stofur ættu að vera reknar fyrir, eða niðurgreiddar af skattfé. Við munum því láta Landspítalann fá þá peninga beint, sem hann þarf til að þjóna hlutverki sínu vel. Sjúkratryggingar Íslands verða svo lagðar niður, finni þær sér ekki annað hlutverk heldur en að sprauta gróða í einkarekin heilbrigðisfyrirtæki. Alþýðufylkingin vill setja lög sem banna arðgreiðslur út úr heilbrigðisstofnunum sem þiggja fé frá ríkinu. Mannauður Það þarf að ráða fleira starfsfólk í heilbrigðisþjónustuna. Við blasir að til þess þarf að hækka launin þar, einkum þeirra lægst launuðu. Löng hefð er fyrir því að vanmeta umönnunarstörf og tímabært að snúa því við. Sérstaklega þarf að fá fleiri heimilislækna, bæði á landsbyggðina og á höfuðborgarsvæðið. Húsakostur Segja má á húsnæðisvandamál heilbrigðiskerfisins séu af þrennu tagi: húsnæði sem er óhentugt; húsnæði sem er í niðurníðslu og húsnæði sem er of dýrt vegna óuppsegjanlegra leigusamninga. Við viljum setja lög sem banna óuppsegjanlega leigusamninga við opinberar stofnanir og losa þannig heilsugæsluna og spítalana (og reyndar margar aðrar stofnanir) við allt of dýra leigu. Og við munum ekki taka í mál að fjármagn til uppbyggingar komi frá fjármálaauðvaldinu (lífeyrissjóðirnir eru þar innifaldir). Húsnæði sem er niðurnítt þarf að gera upp án tafar. Það er frámunalegt að það þurfi að loka heilu deildunum vegna myglusvepps, vegna þaka eða glugga sem leka og hefur ekki fengist gert við vegna fjársveltis. Tækjakostur Í nútímalæknisfræði þarf stundum að kaupa mjög dýr tæki. Það er eitt af því sem það kostar að halda uppi góðu heilbrigðiskerfi og kostnaðurinn er reyndar hverfandi lítill ef hann er borinn saman við útgjöld þjóðfélagsins til t.d. bankakerfisins eða útgerðarinnar. Þess vegna mun Alþýðufylkingin ekki taka annað í mál en að Landspítalinn og aðrar heilbrigðisstofnanir fái stóraukið fjármagn til þess að kaupa ný og nauðsynleg tæki, líka til þess að spara viðhaldskostnað á gömlum og lélegum tækjum.

Kosningastefnuskrá Alþýðufylkingarinnar 2016 er ætlað að setja fram baráttumarkmið fyrir komandi kjörtímabil á nokkrum meginsviðum samfélagsins. Hún er ekki innantómur loforðalisti heldur forgangsröðun markmiða sem við munum beita okkur fyrir hvort sem verður innan eða utan Alþingis eða bæði. Á grundvelli stefnuskrár flokksins verður leitast við að setja fram áætlun um ferli breytinga, þeim forgangsraðað og þær settar í innbyrðis samhengi og hvernig árangur á einu sviði kallar fram möguleika á öðrum sviðum. Við leggjum áherslu á að hagsmunir alþýðunnar ná ekki fram að ganga fyrir það eitt að velviljaðir þingmenn kippi málunum í lag með lagabreytingum og þingsályktunum. Heldur er það lykilatriði að það takist að fylgja baráttumálunum eftir með virkri fjöldahreyfingu. Alþýðan hefur aldrei fengið neitt á silfurfati frá auðstéttinni og svo mun heldur ekki verða í framtíðinni. Ekki er heldur hægt að líta á pólitíska stefnu sem samansafn af ákvörðunum, sem eru óskyldar hver annarri, heldur sem samhengi ákvarðana og markmiða sem eru innbyrðis háð og er forgangsraðað eftir möguleikum á hverjum tíma. Einnig leggjum við áherslu á að stéttarhagsmunir alþýðunnar verði lagðir til grundvallar öllum ákvörðunum og baráttumálum. Framtíðarhagsmunir þar sem tekist er á um samfélagsgerðina og eftir hvaða leiðum gæðum samfélagsins er skipt. Það er eina leiðin til að skapa aukinn jöfnuð og velmegun allra. Við munum því ekki taka undir þann áróður að bæta megi lífskjörin í landinu með auknum hagvexti þar sem veltan í hagkerfinu er aukin og látið í veðri vaka að allir fái sinn hlut í auknum umsvifum, sem einnig skili auknum skatttekjum til að draga úr ójöfnuði. Veruleikinn er sá að í kapítalismanum fylgir auknum hagvexti jafnan aukinn ójöfnuður og skuldsetning, enda taka auðmenn sér ríflegan hagnað út úr aukinni veltu. Aukning skatttekna dugar skammt til að vega upp aukinn ójöfnuð og loks falla skuldirnar á samfélagið þegar tjaldið fellur. Þess vegna þarf að fara eðlisólíka leið til að breyta samfélaginu. Þar verður aukið vægi hins félagslega á kostnað markaðslausna að vera í forgrunni. Lykilatriði er félagsvæðing innviða samfélagsins, þar sem fjármálakerfið og nauðsynleg samfélagsþjónusta við alla er í fyrirrúmi. Í kosningastefnuskrá þessari verður því leitast við að gera grein fyrir helstu baráttumarkmiðum Alþýðufylkingarinnar á næstu árum, innra samhengi þeirra og samhengi þeirra við framtíðarsýn flokksins til betra samfélags.

Aukið vægi hins félagslega á kostnað markaðsvæðingar er lykillinn að breytingum í þágu alþýðunnar. Markaðslögmál kapítalismans ráða ferðinni á öllum sviðum samfélagsins. Því hefur verið haldið stíft fram að það sé hagkvæmt og auki verðmætasköpun, sem allir hagnast á. Svo er þó alls ekki, þvert á móti. Undanfarna áratugi hefur markaðsvæðingin lagt undir sig nær öll svið samfélagsins og teygir sig æ lengra. Þannig hafa auðlindir þjóðarinnar, mörg framleiðslufyrirtæki, velferðin í vaxandi mæli, bankar sem áður voru í ríkiseigu o.fl. verið færð auðmönnum í hendur til að maka krókinn. Tilgangurinn er ekki sá að auka skilvirkni og hagkvæmni, öllum til hagsbóta eins og haldið er fram, heldur sá að auka svigrúm auðstéttarinnar til að ávaxta vaxandi gróða enn frekar á kostnað fjöldans. Það er ástæðan fyrir auknum ójöfnuði, versnandi lífskjörum og aukinni skuldsetningu almennings meðan ævintýralegur auður hefur safnast á færri hendur. Þessa þróun ætlar Alþýðufylkingin ekki bara að stöðva, heldur snúa við og beita sér fyrir umfangsmikilli félagsvæðingu í hagkerfinu eftir ákveðinni forgangsröðun. Innviðir samfélagsins Innviðir samfélagsins verði félagslega reknir í þágu allra án gróðasöfnunar. Hverjir eru innviðir samfélagsins? Það eru þeir þættir samfélagsins sem tilheyra öllum eða þjónusta sem allir hafa þörf fyrir. • Fjármálakerfið • Heilbrigðiskerfið • Menntakerfið • Félagsleg þjónusta • Húsnæðismál • Orkuöflun • Samgöngukerfið • Fjarskipti • Vatnsveitur og fráveitur • Auðlindir þjóðarinnar Félagsvæðing innviða samfélagsins er nauðsynleg en gerist þó ekki í einu vetfangi. Taka þarf markviss skref í þá átt, án þess að þau séu tekin til baka með hinni höndinni jafnharðan. Alþýðan þarf að beita samtakamætti sínum til að knýja fram kerfisbreytingar sem skerða foréttindi auðstéttarinnar. Félagsvæðing fjármálakerfisins Félagsvæðing fjármálakerfisins getur sparað samfélaginu hundruð milljarða á ári. Sparnaður af félagsvæðingu fjármálakerfisins varðar ekki bara gróða bankanna, heldur víkur hún til hliðar spákaupmennsku og margvíslegum fjármálagjörningum sem miða að því að soga verðmæti út úr raunhagkerfinu til einstakra auðmanna án þess að nein verðmætasköpun eigi sér stað. Kapítalisminn krefst hámarksgróða og reynir því að auka veltuna í hagkerfinu ár frá ári. Það er kallað hagvöxtur. Undanfarna áratugi hefur sá vöxtur að mestu leyti orðið í fjármálaviðskiptum og spákaupmennsku sem ekki skapa nein verðmæti. En aukin velta gefur auðmönnum aukin tækifæri til að draga til sín gróða út úr veltunni, og þegar kemur að skuldadögunum hefur skuldunum verið velt yfir á samfélagið, en auðmennirnir komast undan með gróðann Þannig er samfélaginu stöðugt haldið í spennitreyju með kröfu um niðurskurð til velferðarmála til að auðmennirnir geti dregið sér meira um leið og peningarnir sem annars gætu farið til velferðar fara í að borga kreppuskuldir. Félagsvæðing fjármálakerfisins er því skilyrði fyrir því að hægt sé að byggja upp aðra innviði samfélagsins á félagslegum forsendum. Hvernig er hægt að koma á félagsvæðingu fjármálakerfisins? Það getur auðvitað ráðist af því hvað næst samkomulag um og hve víðtæk samstaða næst um málið í samfélaginu. Best væri að bankar og önnur fjármálafyrirtæki fengju skamman frest til að afhenda starfsemi sína ríkinu, sem svo gæti hafist handa um að laga hana að þörfum samfélagsins. Eftir því hve andstaða fjármálaauðvaldsins verður hörð gegn félagsvæðingu, verður að fylgja henni eftir með harðari aðgerðum. Einn möguleiki er að ýta þeim út af markaðnum með félagslegum ríkisbanka sem þeir geta ekki keppt við. Þá getur ríkið bannað arðgreiðslur út úr bönkum, annað hvort með lögum eða með því að eiga meirihluta í þeim og nota eigandavald til þess að lækka í staðinn vexti af skuldum heimila og fyrirtækja í verðmætaskapandi starfsemi. Líklegt er þó að beita þurfi lagasetningum til að banna eða hindra rekstur fjármálastofnana í hagnaðarskyni. Slík lög gætu m.a. bannað að ríkið tryggi innistæður hagnaðardrifinna banka og sett aftur á okurmark: efri mörk leyfilegra vaxta umfram verðbólgu. Þau vandamál sem hafa lengi verið kennd við ranglátt kerfi verðtryggingar munu hverfa þegar vextir hverfa úr jöfnunni. (Það mun ekki gerast öfugt.) Þegar okurvextir eru afnumdir verður verðtryggingin með öðrum orðum ekki vandamál. Afnám hennar sem slíkrar er því ekki forgangsmál Alþýðufylkingarinnar. Brýnast er að létta vaxtaklyfjunum af húsnæðislánum almennings. Síðan er hægt að gera tilraunir með að lækka vexti af lánum til verðmætaskapandi fyrirtækja með skilyrði um gegnsæja verðmyndun og að sýnt sé að lækkaðir vextir skili sér til neytenda í lækkuðu vöruverði. Þannig er hægt að bæta lífskjör fólksins í landinu. Með því að spákaupmennska og hvers kyns brask verði tekið út úr fjármálakerfinu minnka stórlega möguleikar auðmanna til að taka til sín gróða út úr samfélaginu. Stærri hluti auðmagnsins færist í félagslegt eignarhald og aukið lýðræði verður í fjármálastjórn og atvinnuvegum. Þannig minnka einnig möguleikar auðmanna til að ná kverkataki á samfélaginu og ná fram vilja sínum með kúgunaraðgerðum. Með félagsvæðingu fjármálakerfisins er enn fremur hægt að hindra að hagkerfið þurfi að stækka ár frá ári í hið óendanlega á kostnað auðlinda og umhverfisins. Kapítalisminn hefur í för með sér ófrávíkjanlega kröfu um stöðugan hagvöxt og hámarksgróða. Það er grunnorsök kreppunnar sem er óhjákvæmilegur fylgifiskur kapítalismans. Þó að afleiðingum kreppunnar sé ætíð velt yfir á herðar alþýðunnar, hirða fáir auðmenn gróðann af aukinni framleiðni og veltu í hagkerfinu. Þegar hætt verður að stunda fjármálastarfsemi í hagnaðarskyni á kapítalískum markaði verður loks hægt að vinda ofan af kröfunni um hagvöxt. Það minnkar offramleiðslu, offjárfestingu og rányrkju á auðlindum. Það dregur einnig úr sóun og úrgangi. Þegar ekki er lengur hægt að fjárfesta endalaust í gervifjárfestingum hefur hagnaðarkrafan tilhneigingu til að minnka og miðast við það sem hægt er að fjárfesta í raunverulegum verðmætum. Með minnkandi hagnaðarkröfu verða meiri verðmæti eftir hjá fólkinu sjálfu, sem vinnur við að skapa þau og þannig er lagður grunnur að auknum jöfnuði og gegnsæi í hagkerfinu. Þetta er ennfremur leiðin að því að skapa jafnvægi í hagkerfinu og koma þannig í veg fyrir kreppur sem hafa skert lífsgæði almennings til þessa. Seðlabankinn á ekki að vera sjálfstæður, hann á að vera félagslegur. Hann á að lúta sömu stefnu og aðrir meginásar íslenska ríkisins og hagkerfisins, lúta hagsmunum alþýðunnar með því að stuðla að jöfnuði og velferð allra landsmanna. Félagslegur rekstur getur verið með ýmsu formi. Ríkisrekin þjónusta við samfélagið er eitt þeirra forma. Sveitarfélög geta eftir atvikum átt og rekið félagslega rekna starfsemi. Samvinnurekstur er einnig vel þekkt form, ekki bara kaupfélög og sparisjóðir heldur einnig annar rekstur. Þá má nefna sjálfseignarstofnanir og félagasamtök sem ekki starfa í gróðaskyni, eins og m.a. er vel þekkt í rekstri endurhæfingar- og meðferðarstofnana. Tryggingar – lífeyrir – framfærslutrygging Lífeyrir og nauðsynleg tryggingavernd verði réttur allra, sem ekki þarf að kaupa aðgang að. Tryggingastarfsemi er af mörgum toga og skipulögð á mismunandi vegu. Starfsemi tryggingafélaga er í eðli sínu fyrst og fremst fjármálastarfsemi. Þekkt er hvernig eigendur tyggingafélaga hafa rakað til sín gróða og jafnvel gengið gróflega á bótasjóði til að auka eigin hagnað. Svo hefur ríkið lagt þeim til fé til að koma þeim undan gjaldþroti. Í ljósi þess er eðlilegast að ríkið leysi til sín öll tryggingafélög og hefjist handa að samræma tryggingastarfsemi og laga hana á nokkrum árum að þörf landsmanna fyrir tryggingavernd sem greiða mætti að verulegu leyti gegnum skattkerfið. Taka mætti til greina bótakröfur til svokallaðra eigenda sem byggðust á því að þeir hafi sannanlega lagt meira inn í félagið en þeir hafa tekið út. Lífeyrir Lífeyriskerfið sem innleitt var með uppbyggingu lífeyrissjóðanna er orðið að miklu samfélagsmeini. Það felur í sér miklar þversagnir og getur ekki þjónað hagsmunum almennings. Til að geta skilað tilætluðum lífeyri þarf að ávaxta iðgjöldin mun meira en hægt er til langframa. Þess vegna er nú verið að auka inngreiðslur í sjóðina. Það mun þó ekki skila neinu því það eykur aðeins það fjármagn sem leitar að fjárfestingartækifærum sem ekki eru til. Þetta hefur haldið uppi okurvöxtum í áratugi og þannig valdið almenningi miklu tjóni en ætlaður ávinningur hefur að talsverðu leyti tapast í kreppum. Með miklum yfirþrýstingi á fjárfestingar ýta lífeyrissjóðirnir einnig undir umhverfisspjöll og ósjálfbærni í náttúrunni og hagkerfinu. Alþýðufylkingin stefnir að því að samræma lífeyristryggingu þeirra sem ekki geta unnið fyrir sér hvort sem ástæðan er örorka, elli, atvinnuleysi, veikindi eða annað. Greiðsluskylda í lífeyrissjóði verður afnumin. Séreignarsjóðir verða endurgreiddir en sameignarsjóðir verða yfirteknir af ríkinu sem notar þá til að bæta stöðu þjóðarbúsins og til uppbyggingar innviða samfélagsins. Á móti verður öllum tryggður mannsæmandi lífeyrir þar sem jafnt gengur yfir alla. Þetta mun þýða verulega bætt kjör fyrir langflesta. Lítill minnihluti mun þó lækka í kjörum. Mögulegt er að gera þessa breytingu í áföngum á nokkrum árum. Til lengdar munu sömu lífeyrisgreiðslur til allra stuðla að samstöðu um mannsæmandi lífeyri. Alþýðufylkingin mun beita sér fyrir því að skapa öllum möguleika á að virkja starfsfærni sína í þágu samfélagsins. Það felur m.a. í sér umfangsmikla félagslega atvinnuuppbyggingu þar sem einnig verða atvinnutækifæri fyrir þá sem ekki þola það álag sem miklar kröfur og samkeppni á vinnumarkaði skapa í dag. Hún beitir sér einnig fyrir sveigjanlegum starfslokum þannig að enginn verði sviptur möguleika á að taka þátt í samfélaginu gegnum vinnu ef hann svo kýs þó vissum aldri sé náð. Einnig verði stuðlað að því að auðvelda fólki að minnka vinnu í áföngum eða draga saman seglin eftir þörfum og vilja. Fyrir suma getur það hins vegar verið kostur að hætta störfum fyrr en núverandi aldursmörk segja til um. Fæðingarorlof Alþýðufylkingin vill taka upp samanlagt tveggja ára fæðingarorlof fyrir tvo foreldra eins barns. Kerfið þarf að einfalda til muna og gera það sanngjarnara. Ein og sama upphæðin á að vera fyrir alla, óháð tekjum, en á svipuðu bili og bætur fyrir aðra sem eru ekki á vinnumarkaði.

Húsnæði fyrir alla án vaxtaklyfja Húsnæðiskreppan hefur á undanförnum árum þrengt mjög að kjörum allrar alþýðu. Vandinn felst ekki fyrst og fremst í skorti á húsnæði heldur vaxtaokri og að húsnæðismarkaðurinn hefur lengi verið ofurseldur fjármálakerfinu. Þúsundir fjölskyldna hafa verið sviptar aleigunni og reknar út á götu undanfarin ár. Hluti þeirra hefur flúið land. Annar hluti er að kikna undan ört hækkandi leigu. Loks hefur nokkur hluti lent á útigangi. Fjármálafyrirtækin stjórna markaðnum með því að hindra aðgang almennings að húsnæðislánum þegar verðið er lágt en lána þá útvöldum fjárfestum til stórtækra uppkaupa á fasteignum. Eftir því sem verðið hækkar er svo smám saman opnað fyrir húsnæðislán til almennings. Og valið verður milli okurvaxta og okurleigu sem einnig ræðst að nokku leyti af okurvöxtum. Þessu verður að linna. Húsnæðisþörfin er grunnþörf og á ekki að vera ofurseld gróðafíkn auðstéttarinnar. Með félagsvæðingu fjármálakerfisins opnast tækifæri til að auka hlut félagslegs fjármagns sem nota má til að lána til húsnæðiskaupa og byggja félagslegt leiguhúsnæði. Alþýðufylkingin mun beita sér fyrir því að fyrir árið 2020 eigi allir kost á vaxtalausu láni til hóflegra íbúðarkaupa eða félagslegu leiguhúsnæði þar sem leigan þarf ekki að standa undir vaxtaokri. Íbúðalánasjóð á að leysa undan fráleitum okurskuldbindingum sínum við fjármálakerfið með lagasetningu sem riftir þeim einfaldlega og heimilar Íbúðalánasjóði að gera skuldir sínar upp.

Endurreisn heilbrigðiskerfisins hefur algeran forgang hjá Alþýðufylkingunni, enda er verkið óvinnandi öðruvísi en sem algert forgangsverk. Það fyrsta sem Alþýðufylkingin gerir ef hún fær tækifæri til þess er að láta Landspítalanum a.m.k. milljarð í té til að nota strax, áður en vinna hefst við nauðsynlegar kerfisbreytingar. Heilbrigðiskerfinu hefur verið leyft að drabbast niður, það stendur stórskaðað eftir áratuga tímabil frjálshyggjunnar, óháð því hvaða borgaralegu stjórnmálaflokkar hafa verið í ríkisstjórn. Það er því sár og vaxandi þörf fyrir að heilbrigðiskerfið verði endurreist á öllum sviðum: spítalarnir og heilsugæslan, á landsbyggðinni og höfuðborgarsvæðinu. Það þarf að róttækar breytingar á lyfjaiðnaði og lyfjaverslun. Það þarf að taka sálfræðiþjónustu og tannlækningar inn í opinbera heilbrigðiskerfið. Það þarf að auka útgjöld til þessa fjársvelta málaflokks en ekki síst þarf að nota peningana betur í heilbrigðismál og minna í arð handa fyrirtækjum sem lifa á heilbrigðiskerfinu, enda er tilgangur kerfisins, og á að vera, að stuðla að sem bestri heilsu landsmanna. Niðurskurður í heilbrigðismálum er ekki sparnaður, vegna þess að heilsuleysi er dýrt fyrir þjóðfélagið og skerðir lífskjör og efnahag fólks. Við höfum ekki efni á að spara við okkur í heilbrigðismálum. Markmið okkar í heilbrigðismálum er að allir geti fengið þá heilbrigðisþjónustu sem þeir þurfa eftir því sem tækni og þekking leyfir, án tafa og án endurgjalds og að sem mestu leyti í sínu heimahéraði. Þetta eru mannréttindi, og heilbrigðiskerfi sem nær ekki þessu máli er ekki fyrsta flokks. Félagsvæðing Útgangspunktur Alþýðufylkingarinnar er að samfélagið á sjálft að sjá um að reka þá starfsemi sem það borgar fyrir. Það á sjálft að eiga húsnæðið þar sem þessi starfsemi fer fram. Og það á að fjármagna þetta með sínu eigin fé en ekki með lántökum sem bera vaxtakostnað. Auk ríkis og sveitarfélaga sjáum við fyrir okkur að félög og sjálfseignarstofnanir sem reka sjúkrastofnanir ekki í gróðaskyni geti gert það áfram. En heilbrigðisfyrirtæki sem eru rekin í gróðaskyni og borga út arð til eigenda sinna geta ekki vænst meðlags frá samfélaginu. Peningarnir í endurreisnina eiga að koma úr félagsvæðingu fjármálakerfisins, peningar sem núna fara í að borga fjármálakerfinu vexti og eigendum þess arð. Hið opinbera á í staðinn sjálft að veita kerfinu fjármálaþjónustu til að spara því vaxtakostnað. Fyrsta flokks heilbrigðisþjónusta er fyrir alla. Núna leitar fimmti hver Íslendingur sér ekki læknis vegna kostnaðar, sem markaðshyggjumenn réttlæta með tali um kostnaðarvitund. Það er bull sem við munum ekki hlusta á. Heilbrigðisþjónustan á að vera gjaldfrjáls og opinber og borgast með skattfé. Félagsvæðing heilbrigðiskerfisins beinir fjármunum mest þangað sem þörfin er mest þörf. Alþýðufylkingin vill stofna breiðan starfshóp stjórnmálaflokka, hagsmunasamtaka og fræðimanna sem vilja félagslegt heilbrigðiskerfi, sem muni móta tillögur um endurreisn kerfis sem þjónar öllum landsmönnum án endurgjalds. Ef stefna okkar steytir á andstöðu munum við leita fulltingis almennings í þjóðaratkvæðagreiðslum eða með öðrum aðferðum. Landspítalinn og nýtt háskólasjúkrahús Verulegur hluti af húsakosti Landspítalans liggur undir skemmdum vegna niðurníðslu, sumt hentar ekki starfseminni. Það er því augljóst að stórframkvæmdir við Landspítalann eru löngu tímabærar. Vegna þess að Landspítalinn mun verða við Hringbraut í mörg ár enn, er eðlilegast að halda strikinu við uppbygginu þar og klára án tafa byggingarframkvæmdir þar. Samhliða því þarf að byggja upp smærri sjúkrahús á höfuðborgarsvæðinu og í nágrenni þess og gera áætlun um annað stórsjúkrahús í framtíðinni. Algjört skilyrði fyrir þessum framkvæmdum er að þær séu alfarið fjármagnaðar af hinu opinbera. Hinir spítalarnir á suðvesturhorninu Alþýðufylkingin vill endurreisa sjúkrahúsin í Hafnarfirði og í Reykjanesbæ, og gefa sjúkrahúsunum á Akranesi og Selfossi innspýtingu. Niðurskurður þar eykur álag á Landspítalann og lengir þar með biðlista. Enduruppbygging léttir þar af leiðandi á LSH, styttir biðlista og bætir því heilbrigðisþjónustuna. Spítalarnir á landsbyggðinni Hnignun sjúkrahúsþjónustu utan höfuðborgarsvæðisins er vandamál sem ekki má afneita. Fæðingardeildir, skurðstofur og fleiri tegundir sjúkrahúsþjónustu eiga að vera aðgengilegar sem víðast á landinu. Þess vegna eigum við að endurreisa og styrkja sjúkrahúsin á Akureyri, Ísafirði, Neskaupstað, Stykkishólmi og víðar, þannig að sem mest sjúkrahúsþjónusta verði í boði í heimabyggð. Heilsugæslan um land allt Heilsugæslan á að jafnaði að vera staðurinn sem fólk kemur fyrst á þegar það kennir sér meins. Þar á að leysa það sem hægt er þar, og beina fólki rétta leið með það sem heilsugæslan ræður ekki við. Þannig mundu sjúklingar forgangsraðast betur og peningar nýtast betur, fyrir utan það almenna líkamlega og andlega utanumhald sem fólk fær hjá heimilislækni. Við viljum að sálfræðiþjónusta verði tekin inn í starfsemi heilsugæslunnar Lýðheilsa Besta heilbrigðisvandamálið hlýtur að vera það sem er fyrirbyggt áður en það verður að vandamáli. Við teljum að fræðsla og skilningur almennings á því hvað er hollt og hvað er óhollt sé besta lýðheilsustefnan. Það á jafnt við um mataræði, líkamsbeitingu við vinnu og hreyfingu almennt, misnotkun á löglegum og ólöglegum vímugjöfum, og flest annað sem hefur áhrif á heilsuna. Þetta allt á að kenna strax í grunnskólum. Við viljum taka upp skyldubólusetningar, sem byggist á bestu þekkingu læknavísindana. Alþýðufylkingin mun ekki banna fólki að skaða sína eigin heilsu með líferni sínu, en telur eðlilegt að skattleggja heilsuspillandi hluti og láta skattinn borga meðferð seinna. Við erum fylgjandi skaðaminnkunarstefnu í vímuefnamálum, þannig að fíkn og neysla vímuefna séu skoðuð sem heilbrigðisvandamál en ekki sem glæpur. Alþýðufylkingin mun vegna ekki styðja að áfengisverslun verði gefin frjálsari en hún er nú. Hún mun aftur á móti styðja að bann við sumum tegundum tóbaks verði afnumið, enda erfitt að sjá rökin fyrir því að leyfa tóbak í sumum myndum en banna í öðrum. Alþýðufylkingin mun beita sér fyrir strangari viðurlögum við brotum gegn aðbúnaði og hollustuháttum á vinnustöðum. Geðheilbrigðismál Aukið og auðveldara framboð á þjónustu heimilislækna og sálfræðinga, sem þegar hefur komið fram, er aðeins lítill hluti af nauðsynlegu átaki í geðheilbrigðismálum. Annað er að stuðla að almennara félagslegu öryggi í þjóðfélaginu. Örvænting um afkomuna, hryggð yfir að geta ekki veitt börnunum sínum besta atlæti, samkeppni um vinnu og neyslu, einangrun, firring á vinnumarkaði og fleiri fylgifiskar kapítalismans skapa þrýsting og skaða á geðheilsu fólks og valda fólki m.a. áföllum, þunglyndi og kvíða. Þessi afleiðing hagkerfisins er sjálfstætt vandamál sem verður aðeins leyst með afleiðingum víðtækrar félagsvæðingar, þar sem m.a. húsnæðisöryggi yrði mun meira, börn kæmust í endurgjaldslausar frístundir og vinnustaðir væru lýðræðislegri, auk þess sem bætur yrðu hækkaðar og skerðingar minnkaðar, til fólks sem er ekki á vinnumarkaði. Því er við að bæta, að það skortir húsnæði fyrir fólk með sérstakar búsetuþarfir, sem þarf bara að byggja og kaupa. Það er óþolandi að flöskuhálsar félagslega kerfisins haldi fólki jafnvel svo misserum skiptir inni á geðdeildum vegna þess að það hafi ekki í önnur hús að venda — það er mannréttindabrot, það skerðir framboð á þjónustu fyrir aðra og er auk þess mjög dýrt. Dæmin sanna, að sterk fylgni er milli þess hvernig fólki gengur að lifa með geðsjúkdómum, og hvernig aðrir þættir lífsins eru. Stærsta verkefnið í geðheilbrigðismálum er því að skrúfa niður í þeim margvíslega þrýstingi sem stendur á fólk úr öllum áttum. Lyfjaiðnaðurinn Lyfjaframleiðsla og lyfjasala í gróðaskyni er heill heimur af heilsufarslegum, vísindalegum, siðferðislegum og efnahagslegum vandamálum. Alþýðufylkingin vill að allar rannsóknir lyfjafyrirtækja verði birtar og öll hagsmunatengsl þeirra við heilbrigðisstarfsfólk og vísindasamfélagið, auk tengsla við félög sjúklinga og fagfólks. Við viljum banna lyfjaauglýsingar. Þessum reglum viljum við fylgja eftir með ströngum viðurlögum. Við viljum styrkja einkum lækna en líka aðrar heilbrigðisstéttir til endur- og símenntunar, svo hún verði óháð styrkjum lyfjaiðnaðarins. Við viljum verja stórauknu fé til opinberra rannsókna á gömlum og nýjum lyfjum. Við viljum að vísindamenn á vegum hins opinbera fái ítarlegan aðgang að heilbrigðisupplýsingum til þess að nota í rannsóknaskyni. Alþýðufylkingin telur eðlilegt að samfélagið borgi mun stærri skerf af kostnaði við að kaupa lyf, og í sömu andrá að samfélagið sjái sjálft um að dreifa þeim til að fjármunir nýtist sem best ráðstafað í þágu sjúklinganna. Því viljum við ekki að ríkið selji Lyfju, heldur reki hana sem keðju ríkisrekinna lyfjaverslana sem veiti landsmönnum eins hagstæða þjónustu og hægt er og verði hluti af opinberri heilbrigðisþjónustu. Sjúkratryggingar Alþýðufylkingin ætlar að snúa af þeirri braut markaðsvæðingar sem íslenska heilbrigðiskerfið hefur verið á, og sem stofnun Sjúkratrygginga Íslands er m.a. hluti af skv. tilskipun ESB um samkeppni í heilbrigðismálum. Einkareknar læknastofur hafa þannig verið í samkeppni við einkum Landspítalann um takmarkað fé úr sjóðum SÍ, og þannig hefur samkeppnin dregið úr getu spítalans. Við sjáum ekki hvers vegna einkareknar stofur ættu að vera reknar fyrir, eða niðurgreiddar af skattfé. Við munum því láta Landspítalann fá þá peninga beint, sem hann þarf til að þjóna hlutverki sínu vel. Sjúkratryggingar Íslands verða svo lagðar niður, finni þær sér ekki annað hlutverk heldur en að sprauta gróða í einkarekin heilbrigðisfyrirtæki. Alþýðufylkingin vill setja lög sem banna arðgreiðslur út úr heilbrigðisstofnunum sem þiggja fé frá ríkinu. Mannauður Það þarf að ráða fleira starfsfólk í heilbrigðisþjónustuna. Við blasir að til þess þarf að hækka launin þar, einkum þeirra lægst launuðu. Löng hefð er fyrir því að vanmeta umönnunarstörf og tímabært að snúa því við. Sérstaklega þarf að fá fleiri heimilislækna, bæði á landsbyggðina og á höfuðborgarsvæðið. Húsakostur Segja má á húsnæðisvandamál heilbrigðiskerfisins séu af þrennu tagi: húsnæði sem er óhentugt; húsnæði sem er í niðurníðslu og húsnæði sem er of dýrt vegna óuppsegjanlegra leigusamninga. Við viljum setja lög sem banna óuppsegjanlega leigusamninga við opinberar stofnanir og losa þannig heilsugæsluna og spítalana (og reyndar margar aðrar stofnanir) við allt of dýra leigu. Og við munum ekki taka í mál að fjármagn til uppbyggingar komi frá fjármálaauðvaldinu (lífeyrissjóðirnir eru þar innifaldir). Húsnæði sem er niðurnítt þarf að gera upp án tafar. Það er frámunalegt að það þurfi að loka heilu deildunum vegna myglusvepps, vegna þaka eða glugga sem leka og hefur ekki fengist gert við vegna fjársveltis. Tækjakostur Í nútímalæknisfræði þarf stundum að kaupa mjög dýr tæki. Það er eitt af því sem það kostar að halda uppi góðu heilbrigðiskerfi og kostnaðurinn er reyndar hverfandi lítill ef hann er borinn saman við útgjöld þjóðfélagsins til t.d. bankakerfisins eða útgerðarinnar. Þess vegna mun Alþýðufylkingin ekki taka annað í mál en að Landspítalinn og aðrar heilbrigðisstofnanir fái stóraukið fjármagn til þess að kaupa ný og nauðsynleg tæki, líka til þess að spara viðhaldskostnað á gömlum og lélegum tækjum.

Kosningastefnuskrá Alþýðufylkingarinnar 2016 er ætlað að setja fram baráttumarkmið fyrir komandi kjörtímabil á nokkrum meginsviðum samfélagsins. Hún er ekki innantómur loforðalisti heldur forgangsröðun markmiða sem við munum beita okkur fyrir hvort sem verður innan eða utan Alþingis eða bæði. Á grundvelli stefnuskrár flokksins verður leitast við að setja fram áætlun um ferli breytinga, þeim forgangsraðað og þær settar í innbyrðis samhengi og hvernig árangur á einu sviði kallar fram möguleika á öðrum sviðum. Við leggjum áherslu á að hagsmunir alþýðunnar ná ekki fram að ganga fyrir það eitt að velviljaðir þingmenn kippi málunum í lag með lagabreytingum og þingsályktunum. Heldur er það lykilatriði að það takist að fylgja baráttumálunum eftir með virkri fjöldahreyfingu. Alþýðan hefur aldrei fengið neitt á silfurfati frá auðstéttinni og svo mun heldur ekki verða í framtíðinni. Ekki er heldur hægt að líta á pólitíska stefnu sem samansafn af ákvörðunum, sem eru óskyldar hver annarri, heldur sem samhengi ákvarðana og markmiða sem eru innbyrðis háð og er forgangsraðað eftir möguleikum á hverjum tíma. Einnig leggjum við áherslu á að stéttarhagsmunir alþýðunnar verði lagðir til grundvallar öllum ákvörðunum og baráttumálum. Framtíðarhagsmunir þar sem tekist er á um samfélagsgerðina og eftir hvaða leiðum gæðum samfélagsins er skipt. Það er eina leiðin til að skapa aukinn jöfnuð og velmegun allra. Við munum því ekki taka undir þann áróður að bæta megi lífskjörin í landinu með auknum hagvexti þar sem veltan í hagkerfinu er aukin og látið í veðri vaka að allir fái sinn hlut í auknum umsvifum, sem einnig skili auknum skatttekjum til að draga úr ójöfnuði. Veruleikinn er sá að í kapítalismanum fylgir auknum hagvexti jafnan aukinn ójöfnuður og skuldsetning, enda taka auðmenn sér ríflegan hagnað út úr aukinni veltu. Aukning skatttekna dugar skammt til að vega upp aukinn ójöfnuð og loks falla skuldirnar á samfélagið þegar tjaldið fellur. Þess vegna þarf að fara eðlisólíka leið til að breyta samfélaginu. Þar verður aukið vægi hins félagslega á kostnað markaðslausna að vera í forgrunni. Lykilatriði er félagsvæðing innviða samfélagsins, þar sem fjármálakerfið og nauðsynleg samfélagsþjónusta við alla er í fyrirrúmi. Í kosningastefnuskrá þessari verður því leitast við að gera grein fyrir helstu baráttumarkmiðum Alþýðufylkingarinnar á næstu árum, innra samhengi þeirra og samhengi þeirra við framtíðarsýn flokksins til betra samfélags.

Aukið vægi hins félagslega á kostnað markaðsvæðingar er lykillinn að breytingum í þágu alþýðunnar. Markaðslögmál kapítalismans ráða ferðinni á öllum sviðum samfélagsins. Því hefur verið haldið stíft fram að það sé hagkvæmt og auki verðmætasköpun, sem allir hagnast á. Svo er þó alls ekki, þvert á móti. Undanfarna áratugi hefur markaðsvæðingin lagt undir sig nær öll svið samfélagsins og teygir sig æ lengra. Þannig hafa auðlindir þjóðarinnar, mörg framleiðslufyrirtæki, velferðin í vaxandi mæli, bankar sem áður voru í ríkiseigu o.fl. verið færð auðmönnum í hendur til að maka krókinn. Tilgangurinn er ekki sá að auka skilvirkni og hagkvæmni, öllum til hagsbóta eins og haldið er fram, heldur sá að auka svigrúm auðstéttarinnar til að ávaxta vaxandi gróða enn frekar á kostnað fjöldans. Það er ástæðan fyrir auknum ójöfnuði, versnandi lífskjörum og aukinni skuldsetningu almennings meðan ævintýralegur auður hefur safnast á færri hendur. Þessa þróun ætlar Alþýðufylkingin ekki bara að stöðva, heldur snúa við og beita sér fyrir umfangsmikilli félagsvæðingu í hagkerfinu eftir ákveðinni forgangsröðun. Innviðir samfélagsins Innviðir samfélagsins verði félagslega reknir í þágu allra án gróðasöfnunar. Hverjir eru innviðir samfélagsins? Það eru þeir þættir samfélagsins sem tilheyra öllum eða þjónusta sem allir hafa þörf fyrir. • Fjármálakerfið • Heilbrigðiskerfið • Menntakerfið • Félagsleg þjónusta • Húsnæðismál • Orkuöflun • Samgöngukerfið • Fjarskipti • Vatnsveitur og fráveitur • Auðlindir þjóðarinnar Félagsvæðing innviða samfélagsins er nauðsynleg en gerist þó ekki í einu vetfangi. Taka þarf markviss skref í þá átt, án þess að þau séu tekin til baka með hinni höndinni jafnharðan. Alþýðan þarf að beita samtakamætti sínum til að knýja fram kerfisbreytingar sem skerða foréttindi auðstéttarinnar. Félagsvæðing fjármálakerfisins Félagsvæðing fjármálakerfisins getur sparað samfélaginu hundruð milljarða á ári. Sparnaður af félagsvæðingu fjármálakerfisins varðar ekki bara gróða bankanna, heldur víkur hún til hliðar spákaupmennsku og margvíslegum fjármálagjörningum sem miða að því að soga verðmæti út úr raunhagkerfinu til einstakra auðmanna án þess að nein verðmætasköpun eigi sér stað. Kapítalisminn krefst hámarksgróða og reynir því að auka veltuna í hagkerfinu ár frá ári. Það er kallað hagvöxtur. Undanfarna áratugi hefur sá vöxtur að mestu leyti orðið í fjármálaviðskiptum og spákaupmennsku sem ekki skapa nein verðmæti. En aukin velta gefur auðmönnum aukin tækifæri til að draga til sín gróða út úr veltunni, og þegar kemur að skuldadögunum hefur skuldunum verið velt yfir á samfélagið, en auðmennirnir komast undan með gróðann Þannig er samfélaginu stöðugt haldið í spennitreyju með kröfu um niðurskurð til velferðarmála til að auðmennirnir geti dregið sér meira um leið og peningarnir sem annars gætu farið til velferðar fara í að borga kreppuskuldir. Félagsvæðing fjármálakerfisins er því skilyrði fyrir því að hægt sé að byggja upp aðra innviði samfélagsins á félagslegum forsendum. Hvernig er hægt að koma á félagsvæðingu fjármálakerfisins? Það getur auðvitað ráðist af því hvað næst samkomulag um og hve víðtæk samstaða næst um málið í samfélaginu. Best væri að bankar og önnur fjármálafyrirtæki fengju skamman frest til að afhenda starfsemi sína ríkinu, sem svo gæti hafist handa um að laga hana að þörfum samfélagsins. Eftir því hve andstaða fjármálaauðvaldsins verður hörð gegn félagsvæðingu, verður að fylgja henni eftir með harðari aðgerðum. Einn möguleiki er að ýta þeim út af markaðnum með félagslegum ríkisbanka sem þeir geta ekki keppt við. Þá getur ríkið bannað arðgreiðslur út úr bönkum, annað hvort með lögum eða með því að eiga meirihluta í þeim og nota eigandavald til þess að lækka í staðinn vexti af skuldum heimila og fyrirtækja í verðmætaskapandi starfsemi. Líklegt er þó að beita þurfi lagasetningum til að banna eða hindra rekstur fjármálastofnana í hagnaðarskyni. Slík lög gætu m.a. bannað að ríkið tryggi innistæður hagnaðardrifinna banka og sett aftur á okurmark: efri mörk leyfilegra vaxta umfram verðbólgu. Þau vandamál sem hafa lengi verið kennd við ranglátt kerfi verðtryggingar munu hverfa þegar vextir hverfa úr jöfnunni. (Það mun ekki gerast öfugt.) Þegar okurvextir eru afnumdir verður verðtryggingin með öðrum orðum ekki vandamál. Afnám hennar sem slíkrar er því ekki forgangsmál Alþýðufylkingarinnar. Brýnast er að létta vaxtaklyfjunum af húsnæðislánum almennings. Síðan er hægt að gera tilraunir með að lækka vexti af lánum til verðmætaskapandi fyrirtækja með skilyrði um gegnsæja verðmyndun og að sýnt sé að lækkaðir vextir skili sér til neytenda í lækkuðu vöruverði. Þannig er hægt að bæta lífskjör fólksins í landinu. Með því að spákaupmennska og hvers kyns brask verði tekið út úr fjármálakerfinu minnka stórlega möguleikar auðmanna til að taka til sín gróða út úr samfélaginu. Stærri hluti auðmagnsins færist í félagslegt eignarhald og aukið lýðræði verður í fjármálastjórn og atvinnuvegum. Þannig minnka einnig möguleikar auðmanna til að ná kverkataki á samfélaginu og ná fram vilja sínum með kúgunaraðgerðum. Með félagsvæðingu fjármálakerfisins er enn fremur hægt að hindra að hagkerfið þurfi að stækka ár frá ári í hið óendanlega á kostnað auðlinda og umhverfisins. Kapítalisminn hefur í för með sér ófrávíkjanlega kröfu um stöðugan hagvöxt og hámarksgróða. Það er grunnorsök kreppunnar sem er óhjákvæmilegur fylgifiskur kapítalismans. Þó að afleiðingum kreppunnar sé ætíð velt yfir á herðar alþýðunnar, hirða fáir auðmenn gróðann af aukinni framleiðni og veltu í hagkerfinu. Þegar hætt verður að stunda fjármálastarfsemi í hagnaðarskyni á kapítalískum markaði verður loks hægt að vinda ofan af kröfunni um hagvöxt. Það minnkar offramleiðslu, offjárfestingu og rányrkju á auðlindum. Það dregur einnig úr sóun og úrgangi. Þegar ekki er lengur hægt að fjárfesta endalaust í gervifjárfestingum hefur hagnaðarkrafan tilhneigingu til að minnka og miðast við það sem hægt er að fjárfesta í raunverulegum verðmætum. Með minnkandi hagnaðarkröfu verða meiri verðmæti eftir hjá fólkinu sjálfu, sem vinnur við að skapa þau og þannig er lagður grunnur að auknum jöfnuði og gegnsæi í hagkerfinu. Þetta er ennfremur leiðin að því að skapa jafnvægi í hagkerfinu og koma þannig í veg fyrir kreppur sem hafa skert lífsgæði almennings til þessa. Seðlabankinn á ekki að vera sjálfstæður, hann á að vera félagslegur. Hann á að lúta sömu stefnu og aðrir meginásar íslenska ríkisins og hagkerfisins, lúta hagsmunum alþýðunnar með því að stuðla að jöfnuði og velferð allra landsmanna. Félagslegur rekstur getur verið með ýmsu formi. Ríkisrekin þjónusta við samfélagið er eitt þeirra forma. Sveitarfélög geta eftir atvikum átt og rekið félagslega rekna starfsemi. Samvinnurekstur er einnig vel þekkt form, ekki bara kaupfélög og sparisjóðir heldur einnig annar rekstur. Þá má nefna sjálfseignarstofnanir og félagasamtök sem ekki starfa í gróðaskyni, eins og m.a. er vel þekkt í rekstri endurhæfingar- og meðferðarstofnana. Tryggingar – lífeyrir – framfærslutrygging Lífeyrir og nauðsynleg tryggingavernd verði réttur allra, sem ekki þarf að kaupa aðgang að. Tryggingastarfsemi er af mörgum toga og skipulögð á mismunandi vegu. Starfsemi tryggingafélaga er í eðli sínu fyrst og fremst fjármálastarfsemi. Þekkt er hvernig eigendur tyggingafélaga hafa rakað til sín gróða og jafnvel gengið gróflega á bótasjóði til að auka eigin hagnað. Svo hefur ríkið lagt þeim til fé til að koma þeim undan gjaldþroti. Í ljósi þess er eðlilegast að ríkið leysi til sín öll tryggingafélög og hefjist handa að samræma tryggingastarfsemi og laga hana á nokkrum árum að þörf landsmanna fyrir tryggingavernd sem greiða mætti að verulegu leyti gegnum skattkerfið. Taka mætti til greina bótakröfur til svokallaðra eigenda sem byggðust á því að þeir hafi sannanlega lagt meira inn í félagið en þeir hafa tekið út. Lífeyrir Lífeyriskerfið sem innleitt var með uppbyggingu lífeyrissjóðanna er orðið að miklu samfélagsmeini. Það felur í sér miklar þversagnir og getur ekki þjónað hagsmunum almennings. Til að geta skilað tilætluðum lífeyri þarf að ávaxta iðgjöldin mun meira en hægt er til langframa. Þess vegna er nú verið að auka inngreiðslur í sjóðina. Það mun þó ekki skila neinu því það eykur aðeins það fjármagn sem leitar að fjárfestingartækifærum sem ekki eru til. Þetta hefur haldið uppi okurvöxtum í áratugi og þannig valdið almenningi miklu tjóni en ætlaður ávinningur hefur að talsverðu leyti tapast í kreppum. Með miklum yfirþrýstingi á fjárfestingar ýta lífeyrissjóðirnir einnig undir umhverfisspjöll og ósjálfbærni í náttúrunni og hagkerfinu. Alþýðufylkingin stefnir að því að samræma lífeyristryggingu þeirra sem ekki geta unnið fyrir sér hvort sem ástæðan er örorka, elli, atvinnuleysi, veikindi eða annað. Greiðsluskylda í lífeyrissjóði verður afnumin. Séreignarsjóðir verða endurgreiddir en sameignarsjóðir verða yfirteknir af ríkinu sem notar þá til að bæta stöðu þjóðarbúsins og til uppbyggingar innviða samfélagsins. Á móti verður öllum tryggður mannsæmandi lífeyrir þar sem jafnt gengur yfir alla. Þetta mun þýða verulega bætt kjör fyrir langflesta. Lítill minnihluti mun þó lækka í kjörum. Mögulegt er að gera þessa breytingu í áföngum á nokkrum árum. Til lengdar munu sömu lífeyrisgreiðslur til allra stuðla að samstöðu um mannsæmandi lífeyri. Alþýðufylkingin mun beita sér fyrir því að skapa öllum möguleika á að virkja starfsfærni sína í þágu samfélagsins. Það felur m.a. í sér umfangsmikla félagslega atvinnuuppbyggingu þar sem einnig verða atvinnutækifæri fyrir þá sem ekki þola það álag sem miklar kröfur og samkeppni á vinnumarkaði skapa í dag. Hún beitir sér einnig fyrir sveigjanlegum starfslokum þannig að enginn verði sviptur möguleika á að taka þátt í samfélaginu gegnum vinnu ef hann svo kýs þó vissum aldri sé náð. Einnig verði stuðlað að því að auðvelda fólki að minnka vinnu í áföngum eða draga saman seglin eftir þörfum og vilja. Fyrir suma getur það hins vegar verið kostur að hætta störfum fyrr en núverandi aldursmörk segja til um. Fæðingarorlof Alþýðufylkingin vill taka upp samanlagt tveggja ára fæðingarorlof fyrir tvo foreldra eins barns. Kerfið þarf að einfalda til muna og gera það sanngjarnara. Ein og sama upphæðin á að vera fyrir alla, óháð tekjum, en á svipuðu bili og bætur fyrir aðra sem eru ekki á vinnumarkaði.

Húsnæði fyrir alla án vaxtaklyfja Húsnæðiskreppan hefur á undanförnum árum þrengt mjög að kjörum allrar alþýðu. Vandinn felst ekki fyrst og fremst í skorti á húsnæði heldur vaxtaokri og að húsnæðismarkaðurinn hefur lengi verið ofurseldur fjármálakerfinu. Þúsundir fjölskyldna hafa verið sviptar aleigunni og reknar út á götu undanfarin ár. Hluti þeirra hefur flúið land. Annar hluti er að kikna undan ört hækkandi leigu. Loks hefur nokkur hluti lent á útigangi. Fjármálafyrirtækin stjórna markaðnum með því að hindra aðgang almennings að húsnæðislánum þegar verðið er lágt en lána þá útvöldum fjárfestum til stórtækra uppkaupa á fasteignum. Eftir því sem verðið hækkar er svo smám saman opnað fyrir húsnæðislán til almennings. Og valið verður milli okurvaxta og okurleigu sem einnig ræðst að nokku leyti af okurvöxtum. Þessu verður að linna. Húsnæðisþörfin er grunnþörf og á ekki að vera ofurseld gróðafíkn auðstéttarinnar. Með félagsvæðingu fjármálakerfisins opnast tækifæri til að auka hlut félagslegs fjármagns sem nota má til að lána til húsnæðiskaupa og byggja félagslegt leiguhúsnæði. Alþýðufylkingin mun beita sér fyrir því að fyrir árið 2020 eigi allir kost á vaxtalausu láni til hóflegra íbúðarkaupa eða félagslegu leiguhúsnæði þar sem leigan þarf ekki að standa undir vaxtaokri. Íbúðalánasjóð á að leysa undan fráleitum okurskuldbindingum sínum við fjármálakerfið með lagasetningu sem riftir þeim einfaldlega og heimilar Íbúðalánasjóði að gera skuldir sínar upp.

Endurreisn heilbrigðiskerfisins hefur algeran forgang hjá Alþýðufylkingunni, enda er verkið óvinnandi öðruvísi en sem algert forgangsverk. Það fyrsta sem Alþýðufylkingin gerir ef hún fær tækifæri til þess er að láta Landspítalanum a.m.k. milljarð í té til að nota strax, áður en vinna hefst við nauðsynlegar kerfisbreytingar. Heilbrigðiskerfinu hefur verið leyft að drabbast niður, það stendur stórskaðað eftir áratuga tímabil frjálshyggjunnar, óháð því hvaða borgaralegu stjórnmálaflokkar hafa verið í ríkisstjórn. Það er því sár og vaxandi þörf fyrir að heilbrigðiskerfið verði endurreist á öllum sviðum: spítalarnir og heilsugæslan, á landsbyggðinni og höfuðborgarsvæðinu. Það þarf að róttækar breytingar á lyfjaiðnaði og lyfjaverslun. Það þarf að taka sálfræðiþjónustu og tannlækningar inn í opinbera heilbrigðiskerfið. Það þarf að auka útgjöld til þessa fjársvelta málaflokks en ekki síst þarf að nota peningana betur í heilbrigðismál og minna í arð handa fyrirtækjum sem lifa á heilbrigðiskerfinu, enda er tilgangur kerfisins, og á að vera, að stuðla að sem bestri heilsu landsmanna. Niðurskurður í heilbrigðismálum er ekki sparnaður, vegna þess að heilsuleysi er dýrt fyrir þjóðfélagið og skerðir lífskjör og efnahag fólks. Við höfum ekki efni á að spara við okkur í heilbrigðismálum. Markmið okkar í heilbrigðismálum er að allir geti fengið þá heilbrigðisþjónustu sem þeir þurfa eftir því sem tækni og þekking leyfir, án tafa og án endurgjalds og að sem mestu leyti í sínu heimahéraði. Þetta eru mannréttindi, og heilbrigðiskerfi sem nær ekki þessu máli er ekki fyrsta flokks. Félagsvæðing Útgangspunktur Alþýðufylkingarinnar er að samfélagið á sjálft að sjá um að reka þá starfsemi sem það borgar fyrir. Það á sjálft að eiga húsnæðið þar sem þessi starfsemi fer fram. Og það á að fjármagna þetta með sínu eigin fé en ekki með lántökum sem bera vaxtakostnað. Auk ríkis og sveitarfélaga sjáum við fyrir okkur að félög og sjálfseignarstofnanir sem reka sjúkrastofnanir ekki í gróðaskyni geti gert það áfram. En heilbrigðisfyrirtæki sem eru rekin í gróðaskyni og borga út arð til eigenda sinna geta ekki vænst meðlags frá samfélaginu. Peningarnir í endurreisnina eiga að koma úr félagsvæðingu fjármálakerfisins, peningar sem núna fara í að borga fjármálakerfinu vexti og eigendum þess arð. Hið opinbera á í staðinn sjálft að veita kerfinu fjármálaþjónustu til að spara því vaxtakostnað. Fyrsta flokks heilbrigðisþjónusta er fyrir alla. Núna leitar fimmti hver Íslendingur sér ekki læknis vegna kostnaðar, sem markaðshyggjumenn réttlæta með tali um kostnaðarvitund. Það er bull sem við munum ekki hlusta á. Heilbrigðisþjónustan á að vera gjaldfrjáls og opinber og borgast með skattfé. Félagsvæðing heilbrigðiskerfisins beinir fjármunum mest þangað sem þörfin er mest þörf. Alþýðufylkingin vill stofna breiðan starfshóp stjórnmálaflokka, hagsmunasamtaka og fræðimanna sem vilja félagslegt heilbrigðiskerfi, sem muni móta tillögur um endurreisn kerfis sem þjónar öllum landsmönnum án endurgjalds. Ef stefna okkar steytir á andstöðu munum við leita fulltingis almennings í þjóðaratkvæðagreiðslum eða með öðrum aðferðum. Landspítalinn og nýtt háskólasjúkrahús Verulegur hluti af húsakosti Landspítalans liggur undir skemmdum vegna niðurníðslu, sumt hentar ekki starfseminni. Það er því augljóst að stórframkvæmdir við Landspítalann eru löngu tímabærar. Vegna þess að Landspítalinn mun verða við Hringbraut í mörg ár enn, er eðlilegast að halda strikinu við uppbygginu þar og klára án tafa byggingarframkvæmdir þar. Samhliða því þarf að byggja upp smærri sjúkrahús á höfuðborgarsvæðinu og í nágrenni þess og gera áætlun um annað stórsjúkrahús í framtíðinni. Algjört skilyrði fyrir þessum framkvæmdum er að þær séu alfarið fjármagnaðar af hinu opinbera. Hinir spítalarnir á suðvesturhorninu Alþýðufylkingin vill endurreisa sjúkrahúsin í Hafnarfirði og í Reykjanesbæ, og gefa sjúkrahúsunum á Akranesi og Selfossi innspýtingu. Niðurskurður þar eykur álag á Landspítalann og lengir þar með biðlista. Enduruppbygging léttir þar af leiðandi á LSH, styttir biðlista og bætir því heilbrigðisþjónustuna. Spítalarnir á landsbyggðinni Hnignun sjúkrahúsþjónustu utan höfuðborgarsvæðisins er vandamál sem ekki má afneita. Fæðingardeildir, skurðstofur og fleiri tegundir sjúkrahúsþjónustu eiga að vera aðgengilegar sem víðast á landinu. Þess vegna eigum við að endurreisa og styrkja sjúkrahúsin á Akureyri, Ísafirði, Neskaupstað, Stykkishólmi og víðar, þannig að sem mest sjúkrahúsþjónusta verði í boði í heimabyggð. Heilsugæslan um land allt Heilsugæslan á að jafnaði að vera staðurinn sem fólk kemur fyrst á þegar það kennir sér meins. Þar á að leysa það sem hægt er þar, og beina fólki rétta leið með það sem heilsugæslan ræður ekki við. Þannig mundu sjúklingar forgangsraðast betur og peningar nýtast betur, fyrir utan það almenna líkamlega og andlega utanumhald sem fólk fær hjá heimilislækni. Við viljum að sálfræðiþjónusta verði tekin inn í starfsemi heilsugæslunnar Lýðheilsa Besta heilbrigðisvandamálið hlýtur að vera það sem er fyrirbyggt áður en það verður að vandamáli. Við teljum að fræðsla og skilningur almennings á því hvað er hollt og hvað er óhollt sé besta lýðheilsustefnan. Það á jafnt við um mataræði, líkamsbeitingu við vinnu og hreyfingu almennt, misnotkun á löglegum og ólöglegum vímugjöfum, og flest annað sem hefur áhrif á heilsuna. Þetta allt á að kenna strax í grunnskólum. Við viljum taka upp skyldubólusetningar, sem byggist á bestu þekkingu læknavísindana. Alþýðufylkingin mun ekki banna fólki að skaða sína eigin heilsu með líferni sínu, en telur eðlilegt að skattleggja heilsuspillandi hluti og láta skattinn borga meðferð seinna. Við erum fylgjandi skaðaminnkunarstefnu í vímuefnamálum, þannig að fíkn og neysla vímuefna séu skoðuð sem heilbrigðisvandamál en ekki sem glæpur. Alþýðufylkingin mun vegna ekki styðja að áfengisverslun verði gefin frjálsari en hún er nú. Hún mun aftur á móti styðja að bann við sumum tegundum tóbaks verði afnumið, enda erfitt að sjá rökin fyrir því að leyfa tóbak í sumum myndum en banna í öðrum. Alþýðufylkingin mun beita sér fyrir strangari viðurlögum við brotum gegn aðbúnaði og hollustuháttum á vinnustöðum. Geðheilbrigðismál Aukið og auðveldara framboð á þjónustu heimilislækna og sálfræðinga, sem þegar hefur komið fram, er aðeins lítill hluti af nauðsynlegu átaki í geðheilbrigðismálum. Annað er að stuðla að almennara félagslegu öryggi í þjóðfélaginu. Örvænting um afkomuna, hryggð yfir að geta ekki veitt börnunum sínum besta atlæti, samkeppni um vinnu og neyslu, einangrun, firring á vinnumarkaði og fleiri fylgifiskar kapítalismans skapa þrýsting og skaða á geðheilsu fólks og valda fólki m.a. áföllum, þunglyndi og kvíða. Þessi afleiðing hagkerfisins er sjálfstætt vandamál sem verður aðeins leyst með afleiðingum víðtækrar félagsvæðingar, þar sem m.a. húsnæðisöryggi yrði mun meira, börn kæmust í endurgjaldslausar frístundir og vinnustaðir væru lýðræðislegri, auk þess sem bætur yrðu hækkaðar og skerðingar minnkaðar, til fólks sem er ekki á vinnumarkaði. Því er við að bæta, að það skortir húsnæði fyrir fólk með sérstakar búsetuþarfir, sem þarf bara að byggja og kaupa. Það er óþolandi að flöskuhálsar félagslega kerfisins haldi fólki jafnvel svo misserum skiptir inni á geðdeildum vegna þess að það hafi ekki í önnur hús að venda — það er mannréttindabrot, það skerðir framboð á þjónustu fyrir aðra og er auk þess mjög dýrt. Dæmin sanna, að sterk fylgni er milli þess hvernig fólki gengur að lifa með geðsjúkdómum, og hvernig aðrir þættir lífsins eru. Stærsta verkefnið í geðheilbrigðismálum er því að skrúfa niður í þeim margvíslega þrýstingi sem stendur á fólk úr öllum áttum. Lyfjaiðnaðurinn Lyfjaframleiðsla og lyfjasala í gróðaskyni er heill heimur af heilsufarslegum, vísindalegum, siðferðislegum og efnahagslegum vandamálum. Alþýðufylkingin vill að allar rannsóknir lyfjafyrirtækja verði birtar og öll hagsmunatengsl þeirra við heilbrigðisstarfsfólk og vísindasamfélagið, auk tengsla við félög sjúklinga og fagfólks. Við viljum banna lyfjaauglýsingar. Þessum reglum viljum við fylgja eftir með ströngum viðurlögum. Við viljum styrkja einkum lækna en líka aðrar heilbrigðisstéttir til endur- og símenntunar, svo hún verði óháð styrkjum lyfjaiðnaðarins. Við viljum verja stórauknu fé til opinberra rannsókna á gömlum og nýjum lyfjum. Við viljum að vísindamenn á vegum hins opinbera fái ítarlegan aðgang að heilbrigðisupplýsingum til þess að nota í rannsóknaskyni. Alþýðufylkingin telur eðlilegt að samfélagið borgi mun stærri skerf af kostnaði við að kaupa lyf, og í sömu andrá að samfélagið sjái sjálft um að dreifa þeim til að fjármunir nýtist sem best ráðstafað í þágu sjúklinganna. Því viljum við ekki að ríkið selji Lyfju, heldur reki hana sem keðju ríkisrekinna lyfjaverslana sem veiti landsmönnum eins hagstæða þjónustu og hægt er og verði hluti af opinberri heilbrigðisþjónustu. Sjúkratryggingar Alþýðufylkingin ætlar að snúa af þeirri braut markaðsvæðingar sem íslenska heilbrigðiskerfið hefur verið á, og sem stofnun Sjúkratrygginga Íslands er m.a. hluti af skv. tilskipun ESB um samkeppni í heilbrigðismálum. Einkareknar læknastofur hafa þannig verið í samkeppni við einkum Landspítalann um takmarkað fé úr sjóðum SÍ, og þannig hefur samkeppnin dregið úr getu spítalans. Við sjáum ekki hvers vegna einkareknar stofur ættu að vera reknar fyrir, eða niðurgreiddar af skattfé. Við munum því láta Landspítalann fá þá peninga beint, sem hann þarf til að þjóna hlutverki sínu vel. Sjúkratryggingar Íslands verða svo lagðar niður, finni þær sér ekki annað hlutverk heldur en að sprauta gróða í einkarekin heilbrigðisfyrirtæki. Alþýðufylkingin vill setja lög sem banna arðgreiðslur út úr heilbrigðisstofnunum sem þiggja fé frá ríkinu. Mannauður Það þarf að ráða fleira starfsfólk í heilbrigðisþjónustuna. Við blasir að til þess þarf að hækka launin þar, einkum þeirra lægst launuðu. Löng hefð er fyrir því að vanmeta umönnunarstörf og tímabært að snúa því við. Sérstaklega þarf að fá fleiri heimilislækna, bæði á landsbyggðina og á höfuðborgarsvæðið. Húsakostur Segja má á húsnæðisvandamál heilbrigðiskerfisins séu af þrennu tagi: húsnæði sem er óhentugt; húsnæði sem er í niðurníðslu og húsnæði sem er of dýrt vegna óuppsegjanlegra leigusamninga. Við viljum setja lög sem banna óuppsegjanlega leigusamninga við opinberar stofnanir og losa þannig heilsugæsluna og spítalana (og reyndar margar aðrar stofnanir) við allt of dýra leigu. Og við munum ekki taka í mál að fjármagn til uppbyggingar komi frá fjármálaauðvaldinu (lífeyrissjóðirnir eru þar innifaldir). Húsnæði sem er niðurnítt þarf að gera upp án tafar. Það er frámunalegt að það þurfi að loka heilu deildunum vegna myglusvepps, vegna þaka eða glugga sem leka og hefur ekki fengist gert við vegna fjársveltis. Tækjakostur Í nútímalæknisfræði þarf stundum að kaupa mjög dýr tæki. Það er eitt af því sem það kostar að halda uppi góðu heilbrigðiskerfi og kostnaðurinn er reyndar hverfandi lítill ef hann er borinn saman við útgjöld þjóðfélagsins til t.d. bankakerfisins eða útgerðarinnar. Þess vegna mun Alþýðufylkingin ekki taka annað í mál en að Landspítalinn og aðrar heilbrigðisstofnanir fái stóraukið fjármagn til þess að kaupa ný og nauðsynleg tæki, líka til þess að spara viðhaldskostnað á gömlum og lélegum tækjum.

Kosningastefnuskrá Alþýðufylkingarinnar 2016 er ætlað að setja fram baráttumarkmið fyrir komandi kjörtímabil á nokkrum meginsviðum samfélagsins. Hún er ekki innantómur loforðalisti heldur forgangsröðun markmiða sem við munum beita okkur fyrir hvort sem verður innan eða utan Alþingis eða bæði. Á grundvelli stefnuskrár flokksins verður leitast við að setja fram áætlun um ferli breytinga, þeim forgangsraðað og þær settar í innbyrðis samhengi og hvernig árangur á einu sviði kallar fram möguleika á öðrum sviðum. Við leggjum áherslu á að hagsmunir alþýðunnar ná ekki fram að ganga fyrir það eitt að velviljaðir þingmenn kippi málunum í lag með lagabreytingum og þingsályktunum. Heldur er það lykilatriði að það takist að fylgja baráttumálunum eftir með virkri fjöldahreyfingu. Alþýðan hefur aldrei fengið neitt á silfurfati frá auðstéttinni og svo mun heldur ekki verða í framtíðinni. Ekki er heldur hægt að líta á pólitíska stefnu sem samansafn af ákvörðunum, sem eru óskyldar hver annarri, heldur sem samhengi ákvarðana og markmiða sem eru innbyrðis háð og er forgangsraðað eftir möguleikum á hverjum tíma. Einnig leggjum við áherslu á að stéttarhagsmunir alþýðunnar verði lagðir til grundvallar öllum ákvörðunum og baráttumálum. Framtíðarhagsmunir þar sem tekist er á um samfélagsgerðina og eftir hvaða leiðum gæðum samfélagsins er skipt. Það er eina leiðin til að skapa aukinn jöfnuð og velmegun allra. Við munum því ekki taka undir þann áróður að bæta megi lífskjörin í landinu með auknum hagvexti þar sem veltan í hagkerfinu er aukin og látið í veðri vaka að allir fái sinn hlut í auknum umsvifum, sem einnig skili auknum skatttekjum til að draga úr ójöfnuði. Veruleikinn er sá að í kapítalismanum fylgir auknum hagvexti jafnan aukinn ójöfnuður og skuldsetning, enda taka auðmenn sér ríflegan hagnað út úr aukinni veltu. Aukning skatttekna dugar skammt til að vega upp aukinn ójöfnuð og loks falla skuldirnar á samfélagið þegar tjaldið fellur. Þess vegna þarf að fara eðlisólíka leið til að breyta samfélaginu. Þar verður aukið vægi hins félagslega á kostnað markaðslausna að vera í forgrunni. Lykilatriði er félagsvæðing innviða samfélagsins, þar sem fjármálakerfið og nauðsynleg samfélagsþjónusta við alla er í fyrirrúmi. Í kosningastefnuskrá þessari verður því leitast við að gera grein fyrir helstu baráttumarkmiðum Alþýðufylkingarinnar á næstu árum, innra samhengi þeirra og samhengi þeirra við framtíðarsýn flokksins til betra samfélags.

Aukið vægi hins félagslega á kostnað markaðsvæðingar er lykillinn að breytingum í þágu alþýðunnar. Markaðslögmál kapítalismans ráða ferðinni á öllum sviðum samfélagsins. Því hefur verið haldið stíft fram að það sé hagkvæmt og auki verðmætasköpun, sem allir hagnast á. Svo er þó alls ekki, þvert á móti. Undanfarna áratugi hefur markaðsvæðingin lagt undir sig nær öll svið samfélagsins og teygir sig æ lengra. Þannig hafa auðlindir þjóðarinnar, mörg framleiðslufyrirtæki, velferðin í vaxandi mæli, bankar sem áður voru í ríkiseigu o.fl. verið færð auðmönnum í hendur til að maka krókinn. Tilgangurinn er ekki sá að auka skilvirkni og hagkvæmni, öllum til hagsbóta eins og haldið er fram, heldur sá að auka svigrúm auðstéttarinnar til að ávaxta vaxandi gróða enn frekar á kostnað fjöldans. Það er ástæðan fyrir auknum ójöfnuði, versnandi lífskjörum og aukinni skuldsetningu almennings meðan ævintýralegur auður hefur safnast á færri hendur. Þessa þróun ætlar Alþýðufylkingin ekki bara að stöðva, heldur snúa við og beita sér fyrir umfangsmikilli félagsvæðingu í hagkerfinu eftir ákveðinni forgangsröðun. Innviðir samfélagsins Innviðir samfélagsins verði félagslega reknir í þágu allra án gróðasöfnunar. Hverjir eru innviðir samfélagsins? Það eru þeir þættir samfélagsins sem tilheyra öllum eða þjónusta sem allir hafa þörf fyrir. • Fjármálakerfið • Heilbrigðiskerfið • Menntakerfið • Félagsleg þjónusta • Húsnæðismál • Orkuöflun • Samgöngukerfið • Fjarskipti • Vatnsveitur og fráveitur • Auðlindir þjóðarinnar Félagsvæðing innviða samfélagsins er nauðsynleg en gerist þó ekki í einu vetfangi. Taka þarf markviss skref í þá átt, án þess að þau séu tekin til baka með hinni höndinni jafnharðan. Alþýðan þarf að beita samtakamætti sínum til að knýja fram kerfisbreytingar sem skerða foréttindi auðstéttarinnar. Félagsvæðing fjármálakerfisins Félagsvæðing fjármálakerfisins getur sparað samfélaginu hundruð milljarða á ári. Sparnaður af félagsvæðingu fjármálakerfisins varðar ekki bara gróða bankanna, heldur víkur hún til hliðar spákaupmennsku og margvíslegum fjármálagjörningum sem miða að því að soga verðmæti út úr raunhagkerfinu til einstakra auðmanna án þess að nein verðmætasköpun eigi sér stað. Kapítalisminn krefst hámarksgróða og reynir því að auka veltuna í hagkerfinu ár frá ári. Það er kallað hagvöxtur. Undanfarna áratugi hefur sá vöxtur að mestu leyti orðið í fjármálaviðskiptum og spákaupmennsku sem ekki skapa nein verðmæti. En aukin velta gefur auðmönnum aukin tækifæri til að draga til sín gróða út úr veltunni, og þegar kemur að skuldadögunum hefur skuldunum verið velt yfir á samfélagið, en auðmennirnir komast undan með gróðann Þannig er samfélaginu stöðugt haldið í spennitreyju með kröfu um niðurskurð til velferðarmála til að auðmennirnir geti dregið sér meira um leið og peningarnir sem annars gætu farið til velferðar fara í að borga kreppuskuldir. Félagsvæðing fjármálakerfisins er því skilyrði fyrir því að hægt sé að byggja upp aðra innviði samfélagsins á félagslegum forsendum. Hvernig er hægt að koma á félagsvæðingu fjármálakerfisins? Það getur auðvitað ráðist af því hvað næst samkomulag um og hve víðtæk samstaða næst um málið í samfélaginu. Best væri að bankar og önnur fjármálafyrirtæki fengju skamman frest til að afhenda starfsemi sína ríkinu, sem svo gæti hafist handa um að laga hana að þörfum samfélagsins. Eftir því hve andstaða fjármálaauðvaldsins verður hörð gegn félagsvæðingu, verður að fylgja henni eftir með harðari aðgerðum. Einn möguleiki er að ýta þeim út af markaðnum með félagslegum ríkisbanka sem þeir geta ekki keppt við. Þá getur ríkið bannað arðgreiðslur út úr bönkum, annað hvort með lögum eða með því að eiga meirihluta í þeim og nota eigandavald til þess að lækka í staðinn vexti af skuldum heimila og fyrirtækja í verðmætaskapandi starfsemi. Líklegt er þó að beita þurfi lagasetningum til að banna eða hindra rekstur fjármálastofnana í hagnaðarskyni. Slík lög gætu m.a. bannað að ríkið tryggi innistæður hagnaðardrifinna banka og sett aftur á okurmark: efri mörk leyfilegra vaxta umfram verðbólgu. Þau vandamál sem hafa lengi verið kennd við ranglátt kerfi verðtryggingar munu hverfa þegar vextir hverfa úr jöfnunni. (Það mun ekki gerast öfugt.) Þegar okurvextir eru afnumdir verður verðtryggingin með öðrum orðum ekki vandamál. Afnám hennar sem slíkrar er því ekki forgangsmál Alþýðufylkingarinnar. Brýnast er að létta vaxtaklyfjunum af húsnæðislánum almennings. Síðan er hægt að gera tilraunir með að lækka vexti af lánum til verðmætaskapandi fyrirtækja með skilyrði um gegnsæja verðmyndun og að sýnt sé að lækkaðir vextir skili sér til neytenda í lækkuðu vöruverði. Þannig er hægt að bæta lífskjör fólksins í landinu. Með því að spákaupmennska og hvers kyns brask verði tekið út úr fjármálakerfinu minnka stórlega möguleikar auðmanna til að taka til sín gróða út úr samfélaginu. Stærri hluti auðmagnsins færist í félagslegt eignarhald og aukið lýðræði verður í fjármálastjórn og atvinnuvegum. Þannig minnka einnig möguleikar auðmanna til að ná kverkataki á samfélaginu og ná fram vilja sínum með kúgunaraðgerðum. Með félagsvæðingu fjármálakerfisins er enn fremur hægt að hindra að hagkerfið þurfi að stækka ár frá ári í hið óendanlega á kostnað auðlinda og umhverfisins. Kapítalisminn hefur í för með sér ófrávíkjanlega kröfu um stöðugan hagvöxt og hámarksgróða. Það er grunnorsök kreppunnar sem er óhjákvæmilegur fylgifiskur kapítalismans. Þó að afleiðingum kreppunnar sé ætíð velt yfir á herðar alþýðunnar, hirða fáir auðmenn gróðann af aukinni framleiðni og veltu í hagkerfinu. Þegar hætt verður að stunda fjármálastarfsemi í hagnaðarskyni á kapítalískum markaði verður loks hægt að vinda ofan af kröfunni um hagvöxt. Það minnkar offramleiðslu, offjárfestingu og rányrkju á auðlindum. Það dregur einnig úr sóun og úrgangi. Þegar ekki er lengur hægt að fjárfesta endalaust í gervifjárfestingum hefur hagnaðarkrafan tilhneigingu til að minnka og miðast við það sem hægt er að fjárfesta í raunverulegum verðmætum. Með minnkandi hagnaðarkröfu verða meiri verðmæti eftir hjá fólkinu sjálfu, sem vinnur við að skapa þau og þannig er lagður grunnur að auknum jöfnuði og gegnsæi í hagkerfinu. Þetta er ennfremur leiðin að því að skapa jafnvægi í hagkerfinu og koma þannig í veg fyrir kreppur sem hafa skert lífsgæði almennings til þessa. Seðlabankinn á ekki að vera sjálfstæður, hann á að vera félagslegur. Hann á að lúta sömu stefnu og aðrir meginásar íslenska ríkisins og hagkerfisins, lúta hagsmunum alþýðunnar með því að stuðla að jöfnuði og velferð allra landsmanna. Félagslegur rekstur getur verið með ýmsu formi. Ríkisrekin þjónusta við samfélagið er eitt þeirra forma. Sveitarfélög geta eftir atvikum átt og rekið félagslega rekna starfsemi. Samvinnurekstur er einnig vel þekkt form, ekki bara kaupfélög og sparisjóðir heldur einnig annar rekstur. Þá má nefna sjálfseignarstofnanir og félagasamtök sem ekki starfa í gróðaskyni, eins og m.a. er vel þekkt í rekstri endurhæfingar- og meðferðarstofnana. Tryggingar – lífeyrir – framfærslutrygging Lífeyrir og nauðsynleg tryggingavernd verði réttur allra, sem ekki þarf að kaupa aðgang að. Tryggingastarfsemi er af mörgum toga og skipulögð á mismunandi vegu. Starfsemi tryggingafélaga er í eðli sínu fyrst og fremst fjármálastarfsemi. Þekkt er hvernig eigendur tyggingafélaga hafa rakað til sín gróða og jafnvel gengið gróflega á bótasjóði til að auka eigin hagnað. Svo hefur ríkið lagt þeim til fé til að koma þeim undan gjaldþroti. Í ljósi þess er eðlilegast að ríkið leysi til sín öll tryggingafélög og hefjist handa að samræma tryggingastarfsemi og laga hana á nokkrum árum að þörf landsmanna fyrir tryggingavernd sem greiða mætti að verulegu leyti gegnum skattkerfið. Taka mætti til greina bótakröfur til svokallaðra eigenda sem byggðust á því að þeir hafi sannanlega lagt meira inn í félagið en þeir hafa tekið út. Lífeyrir Lífeyriskerfið sem innleitt var með uppbyggingu lífeyrissjóðanna er orðið að miklu samfélagsmeini. Það felur í sér miklar þversagnir og getur ekki þjónað hagsmunum almennings. Til að geta skilað tilætluðum lífeyri þarf að ávaxta iðgjöldin mun meira en hægt er til langframa. Þess vegna er nú verið að auka inngreiðslur í sjóðina. Það mun þó ekki skila neinu því það eykur aðeins það fjármagn sem leitar að fjárfestingartækifærum sem ekki eru til. Þetta hefur haldið uppi okurvöxtum í áratugi og þannig valdið almenningi miklu tjóni en ætlaður ávinningur hefur að talsverðu leyti tapast í kreppum. Með miklum yfirþrýstingi á fjárfestingar ýta lífeyrissjóðirnir einnig undir umhverfisspjöll og ósjálfbærni í náttúrunni og hagkerfinu. Alþýðufylkingin stefnir að því að samræma lífeyristryggingu þeirra sem ekki geta unnið fyrir sér hvort sem ástæðan er örorka, elli, atvinnuleysi, veikindi eða annað. Greiðsluskylda í lífeyrissjóði verður afnumin. Séreignarsjóðir verða endurgreiddir en sameignarsjóðir verða yfirteknir af ríkinu sem notar þá til að bæta stöðu þjóðarbúsins og til uppbyggingar innviða samfélagsins. Á móti verður öllum tryggður mannsæmandi lífeyrir þar sem jafnt gengur yfir alla. Þetta mun þýða verulega bætt kjör fyrir langflesta. Lítill minnihluti mun þó lækka í kjörum. Mögulegt er að gera þessa breytingu í áföngum á nokkrum árum. Til lengdar munu sömu lífeyrisgreiðslur til allra stuðla að samstöðu um mannsæmandi lífeyri. Alþýðufylkingin mun beita sér fyrir því að skapa öllum möguleika á að virkja starfsfærni sína í þágu samfélagsins. Það felur m.a. í sér umfangsmikla félagslega atvinnuuppbyggingu þar sem einnig verða atvinnutækifæri fyrir þá sem ekki þola það álag sem miklar kröfur og samkeppni á vinnumarkaði skapa í dag. Hún beitir sér einnig fyrir sveigjanlegum starfslokum þannig að enginn verði sviptur möguleika á að taka þátt í samfélaginu gegnum vinnu ef hann svo kýs þó vissum aldri sé náð. Einnig verði stuðlað að því að auðvelda fólki að minnka vinnu í áföngum eða draga saman seglin eftir þörfum og vilja. Fyrir suma getur það hins vegar verið kostur að hætta störfum fyrr en núverandi aldursmörk segja til um. Fæðingarorlof Alþýðufylkingin vill taka upp samanlagt tveggja ára fæðingarorlof fyrir tvo foreldra eins barns. Kerfið þarf að einfalda til muna og gera það sanngjarnara. Ein og sama upphæðin á að vera fyrir alla, óháð tekjum, en á svipuðu bili og bætur fyrir aðra sem eru ekki á vinnumarkaði.

Húsnæði fyrir alla án vaxtaklyfja Húsnæðiskreppan hefur á undanförnum árum þrengt mjög að kjörum allrar alþýðu. Vandinn felst ekki fyrst og fremst í skorti á húsnæði heldur vaxtaokri og að húsnæðismarkaðurinn hefur lengi verið ofurseldur fjármálakerfinu. Þúsundir fjölskyldna hafa verið sviptar aleigunni og reknar út á götu undanfarin ár. Hluti þeirra hefur flúið land. Annar hluti er að kikna undan ört hækkandi leigu. Loks hefur nokkur hluti lent á útigangi. Fjármálafyrirtækin stjórna markaðnum með því að hindra aðgang almennings að húsnæðislánum þegar verðið er lágt en lána þá útvöldum fjárfestum til stórtækra uppkaupa á fasteignum. Eftir því sem verðið hækkar er svo smám saman opnað fyrir húsnæðislán til almennings. Og valið verður milli okurvaxta og okurleigu sem einnig ræðst að nokku leyti af okurvöxtum. Þessu verður að linna. Húsnæðisþörfin er grunnþörf og á ekki að vera ofurseld gróðafíkn auðstéttarinnar. Með félagsvæðingu fjármálakerfisins opnast tækifæri til að auka hlut félagslegs fjármagns sem nota má til að lána til húsnæðiskaupa og byggja félagslegt leiguhúsnæði. Alþýðufylkingin mun beita sér fyrir því að fyrir árið 2020 eigi allir kost á vaxtalausu láni til hóflegra íbúðarkaupa eða félagslegu leiguhúsnæði þar sem leigan þarf ekki að standa undir vaxtaokri. Íbúðalánasjóð á að leysa undan fráleitum okurskuldbindingum sínum við fjármálakerfið með lagasetningu sem riftir þeim einfaldlega og heimilar Íbúðalánasjóði að gera skuldir sínar upp.

Endurreisn heilbrigðiskerfisins hefur algeran forgang hjá Alþýðufylkingunni, enda er verkið óvinnandi öðruvísi en sem algert forgangsverk. Það fyrsta sem Alþýðufylkingin gerir ef hún fær tækifæri til þess er að láta Landspítalanum a.m.k. milljarð í té til að nota strax, áður en vinna hefst við nauðsynlegar kerfisbreytingar. Heilbrigðiskerfinu hefur verið leyft að drabbast niður, það stendur stórskaðað eftir áratuga tímabil frjálshyggjunnar, óháð því hvaða borgaralegu stjórnmálaflokkar hafa verið í ríkisstjórn. Það er því sár og vaxandi þörf fyrir að heilbrigðiskerfið verði endurreist á öllum sviðum: spítalarnir og heilsugæslan, á landsbyggðinni og höfuðborgarsvæðinu. Það þarf að róttækar breytingar á lyfjaiðnaði og lyfjaverslun. Það þarf að taka sálfræðiþjónustu og tannlækningar inn í opinbera heilbrigðiskerfið. Það þarf að auka útgjöld til þessa fjársvelta málaflokks en ekki síst þarf að nota peningana betur í heilbrigðismál og minna í arð handa fyrirtækjum sem lifa á heilbrigðiskerfinu, enda er tilgangur kerfisins, og á að vera, að stuðla að sem bestri heilsu landsmanna. Niðurskurður í heilbrigðismálum er ekki sparnaður, vegna þess að heilsuleysi er dýrt fyrir þjóðfélagið og skerðir lífskjör og efnahag fólks. Við höfum ekki efni á að spara við okkur í heilbrigðismálum. Markmið okkar í heilbrigðismálum er að allir geti fengið þá heilbrigðisþjónustu sem þeir þurfa eftir því sem tækni og þekking leyfir, án tafa og án endurgjalds og að sem mestu leyti í sínu heimahéraði. Þetta eru mannréttindi, og heilbrigðiskerfi sem nær ekki þessu máli er ekki fyrsta flokks. Félagsvæðing Útgangspunktur Alþýðufylkingarinnar er að samfélagið á sjálft að sjá um að reka þá starfsemi sem það borgar fyrir. Það á sjálft að eiga húsnæðið þar sem þessi starfsemi fer fram. Og það á að fjármagna þetta með sínu eigin fé en ekki með lántökum sem bera vaxtakostnað. Auk ríkis og sveitarfélaga sjáum við fyrir okkur að félög og sjálfseignarstofnanir sem reka sjúkrastofnanir ekki í gróðaskyni geti gert það áfram. En heilbrigðisfyrirtæki sem eru rekin í gróðaskyni og borga út arð til eigenda sinna geta ekki vænst meðlags frá samfélaginu. Peningarnir í endurreisnina eiga að koma úr félagsvæðingu fjármálakerfisins, peningar sem núna fara í að borga fjármálakerfinu vexti og eigendum þess arð. Hið opinbera á í staðinn sjálft að veita kerfinu fjármálaþjónustu til að spara því vaxtakostnað. Fyrsta flokks heilbrigðisþjónusta er fyrir alla. Núna leitar fimmti hver Íslendingur sér ekki læknis vegna kostnaðar, sem markaðshyggjumenn réttlæta með tali um kostnaðarvitund. Það er bull sem við munum ekki hlusta á. Heilbrigðisþjónustan á að vera gjaldfrjáls og opinber og borgast með skattfé. Félagsvæðing heilbrigðiskerfisins beinir fjármunum mest þangað sem þörfin er mest þörf. Alþýðufylkingin vill stofna breiðan starfshóp stjórnmálaflokka, hagsmunasamtaka og fræðimanna sem vilja félagslegt heilbrigðiskerfi, sem muni móta tillögur um endurreisn kerfis sem þjónar öllum landsmönnum án endurgjalds. Ef stefna okkar steytir á andstöðu munum við leita fulltingis almennings í þjóðaratkvæðagreiðslum eða með öðrum aðferðum. Landspítalinn og nýtt háskólasjúkrahús Verulegur hluti af húsakosti Landspítalans liggur undir skemmdum vegna niðurníðslu, sumt hentar ekki starfseminni. Það er því augljóst að stórframkvæmdir við Landspítalann eru löngu tímabærar. Vegna þess að Landspítalinn mun verða við Hringbraut í mörg ár enn, er eðlilegast að halda strikinu við uppbygginu þar og klára án tafa byggingarframkvæmdir þar. Samhliða því þarf að byggja upp smærri sjúkrahús á höfuðborgarsvæðinu og í nágrenni þess og gera áætlun um annað stórsjúkrahús í framtíðinni. Algjört skilyrði fyrir þessum framkvæmdum er að þær séu alfarið fjármagnaðar af hinu opinbera. Hinir spítalarnir á suðvesturhorninu Alþýðufylkingin vill endurreisa sjúkrahúsin í Hafnarfirði og í Reykjanesbæ, og gefa sjúkrahúsunum á Akranesi og Selfossi innspýtingu. Niðurskurður þar eykur álag á Landspítalann og lengir þar með biðlista. Enduruppbygging léttir þar af leiðandi á LSH, styttir biðlista og bætir því heilbrigðisþjónustuna. Spítalarnir á landsbyggðinni Hnignun sjúkrahúsþjónustu utan höfuðborgarsvæðisins er vandamál sem ekki má afneita. Fæðingardeildir, skurðstofur og fleiri tegundir sjúkrahúsþjónustu eiga að vera aðgengilegar sem víðast á landinu. Þess vegna eigum við að endurreisa og styrkja sjúkrahúsin á Akureyri, Ísafirði, Neskaupstað, Stykkishólmi og víðar, þannig að sem mest sjúkrahúsþjónusta verði í boði í heimabyggð. Heilsugæslan um land allt Heilsugæslan á að jafnaði að vera staðurinn sem fólk kemur fyrst á þegar það kennir sér meins. Þar á að leysa það sem hægt er þar, og beina fólki rétta leið með það sem heilsugæslan ræður ekki við. Þannig mundu sjúklingar forgangsraðast betur og peningar nýtast betur, fyrir utan það almenna líkamlega og andlega utanumhald sem fólk fær hjá heimilislækni. Við viljum að sálfræðiþjónusta verði tekin inn í starfsemi heilsugæslunnar Lýðheilsa Besta heilbrigðisvandamálið hlýtur að vera það sem er fyrirbyggt áður en það verður að vandamáli. Við teljum að fræðsla og skilningur almennings á því hvað er hollt og hvað er óhollt sé besta lýðheilsustefnan. Það á jafnt við um mataræði, líkamsbeitingu við vinnu og hreyfingu almennt, misnotkun á löglegum og ólöglegum vímugjöfum, og flest annað sem hefur áhrif á heilsuna. Þetta allt á að kenna strax í grunnskólum. Við viljum taka upp skyldubólusetningar, sem byggist á bestu þekkingu læknavísindana. Alþýðufylkingin mun ekki banna fólki að skaða sína eigin heilsu með líferni sínu, en telur eðlilegt að skattleggja heilsuspillandi hluti og láta skattinn borga meðferð seinna. Við erum fylgjandi skaðaminnkunarstefnu í vímuefnamálum, þannig að fíkn og neysla vímuefna séu skoðuð sem heilbrigðisvandamál en ekki sem glæpur. Alþýðufylkingin mun vegna ekki styðja að áfengisverslun verði gefin frjálsari en hún er nú. Hún mun aftur á móti styðja að bann við sumum tegundum tóbaks verði afnumið, enda erfitt að sjá rökin fyrir því að leyfa tóbak í sumum myndum en banna í öðrum. Alþýðufylkingin mun beita sér fyrir strangari viðurlögum við brotum gegn aðbúnaði og hollustuháttum á vinnustöðum. Geðheilbrigðismál Aukið og auðveldara framboð á þjónustu heimilislækna og sálfræðinga, sem þegar hefur komið fram, er aðeins lítill hluti af nauðsynlegu átaki í geðheilbrigðismálum. Annað er að stuðla að almennara félagslegu öryggi í þjóðfélaginu. Örvænting um afkomuna, hryggð yfir að geta ekki veitt börnunum sínum besta atlæti, samkeppni um vinnu og neyslu, einangrun, firring á vinnumarkaði og fleiri fylgifiskar kapítalismans skapa þrýsting og skaða á geðheilsu fólks og valda fólki m.a. áföllum, þunglyndi og kvíða. Þessi afleiðing hagkerfisins er sjálfstætt vandamál sem verður aðeins leyst með afleiðingum víðtækrar félagsvæðingar, þar sem m.a. húsnæðisöryggi yrði mun meira, börn kæmust í endurgjaldslausar frístundir og vinnustaðir væru lýðræðislegri, auk þess sem bætur yrðu hækkaðar og skerðingar minnkaðar, til fólks sem er ekki á vinnumarkaði. Því er við að bæta, að það skortir húsnæði fyrir fólk með sérstakar búsetuþarfir, sem þarf bara að byggja og kaupa. Það er óþolandi að flöskuhálsar félagslega kerfisins haldi fólki jafnvel svo misserum skiptir inni á geðdeildum vegna þess að það hafi ekki í önnur hús að venda — það er mannréttindabrot, það skerðir framboð á þjónustu fyrir aðra og er auk þess mjög dýrt. Dæmin sanna, að sterk fylgni er milli þess hvernig fólki gengur að lifa með geðsjúkdómum, og hvernig aðrir þættir lífsins eru. Stærsta verkefnið í geðheilbrigðismálum er því að skrúfa niður í þeim margvíslega þrýstingi sem stendur á fólk úr öllum áttum. Lyfjaiðnaðurinn Lyfjaframleiðsla og lyfjasala í gróðaskyni er heill heimur af heilsufarslegum, vísindalegum, siðferðislegum og efnahagslegum vandamálum. Alþýðufylkingin vill að allar rannsóknir lyfjafyrirtækja verði birtar og öll hagsmunatengsl þeirra við heilbrigðisstarfsfólk og vísindasamfélagið, auk tengsla við félög sjúklinga og fagfólks. Við viljum banna lyfjaauglýsingar. Þessum reglum viljum við fylgja eftir með ströngum viðurlögum. Við viljum styrkja einkum lækna en líka aðrar heilbrigðisstéttir til endur- og símenntunar, svo hún verði óháð styrkjum lyfjaiðnaðarins. Við viljum verja stórauknu fé til opinberra rannsókna á gömlum og nýjum lyfjum. Við viljum að vísindamenn á vegum hins opinbera fái ítarlegan aðgang að heilbrigðisupplýsingum til þess að nota í rannsóknaskyni. Alþýðufylkingin telur eðlilegt að samfélagið borgi mun stærri skerf af kostnaði við að kaupa lyf, og í sömu andrá að samfélagið sjái sjálft um að dreifa þeim til að fjármunir nýtist sem best ráðstafað í þágu sjúklinganna. Því viljum við ekki að ríkið selji Lyfju, heldur reki hana sem keðju ríkisrekinna lyfjaverslana sem veiti landsmönnum eins hagstæða þjónustu og hægt er og verði hluti af opinberri heilbrigðisþjónustu. Sjúkratryggingar Alþýðufylkingin ætlar að snúa af þeirri braut markaðsvæðingar sem íslenska heilbrigðiskerfið hefur verið á, og sem stofnun Sjúkratrygginga Íslands er m.a. hluti af skv. tilskipun ESB um samkeppni í heilbrigðismálum. Einkareknar læknastofur hafa þannig verið í samkeppni við einkum Landspítalann um takmarkað fé úr sjóðum SÍ, og þannig hefur samkeppnin dregið úr getu spítalans. Við sjáum ekki hvers vegna einkareknar stofur ættu að vera reknar fyrir, eða niðurgreiddar af skattfé. Við munum því láta Landspítalann fá þá peninga beint, sem hann þarf til að þjóna hlutverki sínu vel. Sjúkratryggingar Íslands verða svo lagðar niður, finni þær sér ekki annað hlutverk heldur en að sprauta gróða í einkarekin heilbrigðisfyrirtæki. Alþýðufylkingin vill setja lög sem banna arðgreiðslur út úr heilbrigðisstofnunum sem þiggja fé frá ríkinu. Mannauður Það þarf að ráða fleira starfsfólk í heilbrigðisþjónustuna. Við blasir að til þess þarf að hækka launin þar, einkum þeirra lægst launuðu. Löng hefð er fyrir því að vanmeta umönnunarstörf og tímabært að snúa því við. Sérstaklega þarf að fá fleiri heimilislækna, bæði á landsbyggðina og á höfuðborgarsvæðið. Húsakostur Segja má á húsnæðisvandamál heilbrigðiskerfisins séu af þrennu tagi: húsnæði sem er óhentugt; húsnæði sem er í niðurníðslu og húsnæði sem er of dýrt vegna óuppsegjanlegra leigusamninga. Við viljum setja lög sem banna óuppsegjanlega leigusamninga við opinberar stofnanir og losa þannig heilsugæsluna og spítalana (og reyndar margar aðrar stofnanir) við allt of dýra leigu. Og við munum ekki taka í mál að fjármagn til uppbyggingar komi frá fjármálaauðvaldinu (lífeyrissjóðirnir eru þar innifaldir). Húsnæði sem er niðurnítt þarf að gera upp án tafar. Það er frámunalegt að það þurfi að loka heilu deildunum vegna myglusvepps, vegna þaka eða glugga sem leka og hefur ekki fengist gert við vegna fjársveltis. Tækjakostur Í nútímalæknisfræði þarf stundum að kaupa mjög dýr tæki. Það er eitt af því sem það kostar að halda uppi góðu heilbrigðiskerfi og kostnaðurinn er reyndar hverfandi lítill ef hann er borinn saman við útgjöld þjóðfélagsins til t.d. bankakerfisins eða útgerðarinnar. Þess vegna mun Alþýðufylkingin ekki taka annað í mál en að Landspítalinn og aðrar heilbrigðisstofnanir fái stóraukið fjármagn til þess að kaupa ný og nauðsynleg tæki, líka til þess að spara viðhaldskostnað á gömlum og lélegum tækjum.